Перайсці да зместу

Старонка:Хрэстаматыя новай беларускай літэратуры (1927). Выпуск II.pdf/95

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка была вычытаная

Пад гукі музыкі.

А яна пад той шумок
Сьпіць салодка… Дзень вітае,
Цьма расходзіцца густая,
Радасьць суліць ім дзянёк.
Сьпіць Гануся ціха — роўна,
Ружавеюць яе шчочкі;
Нікнуць з твару цені ночкі,
А ён цешыцца бясслоўна.
Вось з-за лесу ўстала сонца,
Рассыпае касьнікі,
Залатыя ручнікі,
І цалуе праз ваконца
Зьбітых кудзер валаконцы,
Жылкі сінія рукі.
І ў адказ на тое зьзяньне
Сьмех ёй вусны асьвятліў —
То — яе душы сьвітаньне —
Сілы сьвежае прыліў.


Новая зямля“.

Кароткі зьмест Малазямельны селянін, Міхал, служыць палясоўшчыкам. Пан Радзівіл мала зважае на жыцьцё падобных Міхалу і пераводзіць яго з месца на месца. Гаспадарку вядзе брат Антось, хатнюю — жонка Ганна. У Міхала купка дзяцей. Жыцьцё сям’і Міхала апісваецца з усіх бакоў і ў розныя поры. Асабліва цікава апісваецца сваяроднае жыцьцё дзяцей.

Слабая забясьпечанасьць піхае Міхала да думкі аб неабходасьці мець свой куток — „Новую зямлю“. У часе жыцьцёвых няладаў гэтая думка ўзрастае ўсё болей і болей. Пачынаецца хваравітая цяга да „Новае Зямлі“ і шуканьне яе. Тут цікавыя абразкі з прыгоды сялян, дзяцей прыроды, пры стыку з местам і яго жыцьцём.

Урэшце зямля куплена і застаецца толькі пераехаць туды, але жыцьцёвыя няўдачы — самая гарачка ў зьвязку з пераменай і, ўрэшце, хвароба — прыводзяць Міхала замест „Новае Зямлі“ — да магілы.

У „Новай зямлі“, як і ўсюды ў Коласа, а то ласьне тут найлепей, апісана сялянскае жыцьцё, самая душа селяніна, проста надзвычайныя малюнкі беларускай прыроды і розьніца між селянінам і панамі. Тут усё апісваецца, адно за другім, нават самыя дробязі жыцьця, не мяркуючы, як у Іліядзе Гомэра, гэтым непераможным другімі народамі творы грэкаў. У „Новай зямлі“ — найлепш адбітак жыцьця беларускага селяніна.


На сенажаці.

Ідуць касцы, зьвіняць іх косы,
Вітаюць буйныя іх росы,
А краскі ніжай гнуць галовы,
Пачуўшы косак звон сталёвы.
Касцы ідуць то грамадою,
То шнурам цягнуць, чарадою,
То паасобку, то па пары;
Ідуць касцы, ідуць, як хмары,
І льлецца сьмех іх разудалы,
Як веснавыя перавалы.
Гаворка, шум і коняў ржаньне —
Касьбы вясёлае вітаньне.
Касцы, ваякі ціхай працы,
Выходзяць з косамі на пляцы
І на палоскі верставыя
Кладуцца коскі іх крывыя —
Пайшлі праверкі і памеры,
Как больш мець пэўнасьці і веры,
І каб ня вышла перакосу,
І не зайсьці ў чыю палосу,