Старонка:Хрэстаматыя новай беларускай літэратуры (1927). Выпуск II.pdf/33

Асёл і навука.

(Байка).

Аслова невуцтва ня раз
Служыла дурням на паказ; —
Дык вось нарэшце узялі —
Асла ў навуку аддалі.
І сталі ўчыць яго чытаць,
Вучылі нават і пісаць.
Асёл так шчыра ўчыцца ўмеў,
Што кніжкі ўсе, як сена, зьеў,
І столькі ў гэтым скарыстаў,
Што горш убоістым ён стаў!..

---

Людзям ёсьць тут такі прымер
(Ёсьць людзі на быдля^[1] манер):
Хоць колькі ні вучы асла,
Аслом ён будзе да канца!..

---

З зборніка „Спадчына“.

Як цені.

Ідуць народы з лета ў лета
К жыцьцю, к сьвятлу з бяды, з жуды,
А мы, як цені з таго сьвету,
Ідзём, ня знаючы куды.

Ні нас свабода прыгалубе,^[2]
Ні доля весела зірне;
Паўзём і стогнем у загубе
З ярмом на шыі, ў вечным сьне.

Не на пацеху дзеці даны
Матулі, што іх сьцеражэ, —
Усё адно сусед паганы
У плуг жалезны запражэ.

Не на прыбытак сеем нівы
І паліваем потам іх
Нахлынуць трутні пражарлівы,^[3]
І мы ня ўбачым жніў сваіх.

Пад непрагляднай марай^[4] ночы
Нам не дабачыць нашых крыўд,
На сьвет падняць баімся вочы,
Сабе сам кожны ўжо абрыд.^[5]

Як мы жывём, чаго чакаем, —
Ня знаем мы, ня знае сьвет;
Ні то ўжо мром, ні то ўскрасаем,
Змагчы ня ў сілах мук і бед.

Зайграе шумам лес зялёны,
Аб хвойку хвойка затрашчыць,
І пойдзе шум той к небасклону,^[6]
А неба каменем маўчыць.

1. быдла — трэба лічыць за полёнізм з увагі на канчатковае злучэньне — дл, як падобна-ж у — wiodłem, szedłem і г. д. У беларускай мове: тут — чыстае л. Калі глядзець, што карэнь слова — быт —(да-быт-ак), то пераход глухога — т — у звонкае — д — перад звонкім — л — мог стацца і ў беларускай мове, але маем вельмі шмат слоў з роўным значэньнем, што бяз спорнага слова (быдла) можна зусім абыйсьціся. Маем — дабытак, статак, жывёла, гаўяда, скаціна і інш.
2. Провінц. — прыгалубіць, прылашчыць.
3. Прав. — пражорлівыя.
4. Полён. — лятункамі.
5. Таксама — даеў, дадзеў.
6. Русіц. — небасхілу.