Аўтаматызм настолькі магутнае зьявішча ў жыцьці адзінкі і грамады, што ніколі ня будзе зашмат думаць аб старане грамадзкай гэнага зьявішча. Не адзін раз пабачылі мы на сабе ў Львове ўсю сілу гэнага аўтоматызму. Прапаганда беларушчыны за межамі нашае Бацькаўшчыны, ды нажаль ня толькі за межамі, вельмі слабая. Лішне мала рупімся мы аб тым, каб аб нас пачулі. Сядзімо ў сваім катушку занятыя хатнімі злыбедамі ды нядоляю, што аніяк ня можам прыдбаць прыяцеляў ані зрабіць таго, каб даць матарыялы аб сабе тым, якія тым ці іншым шляхам пачулі аб Беларусах. Як ня трэба больш красамоўна паказывае на гэта факт, што прысутнасьць двох беларусаў выклікала „разачараваньне“ ў шмат каго з нашых субяседнікаў, што мы не ў лапцёх, ня ў сьвітках, так як апінія прывыкла ўяўляць сыноў Беларусі. Аўтоматычна „сьледам за дзедам“ — як гаворыць нашая пагаворка — людзі выабражаюць, што нашая зямелька, гэта тая сумная краіна, дзе пад маладзенькаю бярозкаю, каля стада кароў сядзіць пастушок ды йграе на жалейцы… Беларусь — гэта абразок на агортцы «Шляхам жыцьця“ Купалы, а Беларусы гэта тыя загнаныя бяздольныя людзі, што толькі ўмеюць сумна, бядульліва стагнаць, наракаючы на ліхую долю.
Была пара, калі аб нас ведалі толькі гэта і сілаю інэртнасьці трывае такі пагляд і сяньня. Нашая мінуўшчына слаўная, нашая жывая воля сучасная, нашыя вызвольныя імкненьні, нашае змаганьне за новае лепшае заўтра, нашыя натугі, каб разбудаваць той краявід, мо‘ і вельмі мілы, аднак далёка ня поўны абраз праўды беларускае — усё гэта астаецца чужым, няведамым на‘т і тым, хто мае да нас шмат сымпатыі.
Дык выснавак адзін, што ўвесь час накі-
