ды запрапанавалі зрабіць нараду, каб на выбары пайсьці зьяднала і не дапусьціць абраць ні Р. Скірмунта, ні каго іншага з непажаданых ёй людзей. Аднак зрабіць нарады не ўдалося. У некаторых сяброў Грамады правага ўхілу адпала ўся рэволюцыйнасьць— агульнасьць справы затуманіла іх ушчэнт. Тронутыя „да глыбіні душы" пачуцьцем сэнтымэнтальнага патрыётызму, яны заліліся сьлёзамі „уміленьня" (Бадунова) і патапілі сваю клясавую абасобнасьць у частых і гучных овацыях розным дзеячом. Сваім-жа левым сябрам, каторыя дапомнілі аб заданьнях сацыялістых, намякнулі праз „шкодную абмылковасьць" падаграваць непатрэбную к часу супярэчнасьць інтарэсаў... Болей таго, былі зроблены нават і лічныя выпады супроціў аднаго з прадстаўнікоў Пецярбурскай організацыі Бел. С. Грамады.
Гэткая сытуацыя на сэсыі Рады сьведчыла аб тым, што далей нельга захоўваць штучнага адзінства ня толькі ва ўсім беларускім руху, а і ў Бел. С. Грамадзе ў асобку.
На вуліцы, за сьценамі будынку, дзе разыгрываўся гэты інцыдэнт, увачавідкі накіпаў вялікі акцябарскі выбух. Рэволюцыйныя сілы зьбіралі свае палкі для апошняга рашучага ўдару па разбазыранаму ворагу. Гіроніяй выпалі ўсякія словы аб агульнасьці нацыянальных інтарэсаў. Ужо было ясна, куды вядзе дарога праз гэту агульнасьць. Не спасала ад гэтага і паказная рэволюцыйнасьць „чыстай сялянскасьці" беларускага руху, пад што хаваліся розныя выпадковыя падарожнікі яго разам з сэнтымэнтальнымі грамадзістамі.
Гэта разумелі прадстаўнікі левага кірунку Бел. С. Грамады і водлуг свайго разуменьня зрабілі адпаведны вывад: яны дэмонстрацыйна выйшлі з пасяджэньня сэсыі Рады і на сваёй парадзе рашылі фактычна замацаваць насьпеўшы накол Бел. С. Грамады на двое: на левую, незалежную, часьціну і на часьціну правую, згодніцкую. За першаю засталіся Пецярбурскія гарадзкая і райёныя організацыі і Бабруйская, за другою—усе астатнія.
Пры гэткіх умовах захапіў беларускі нацыянальна-рэволюцыйны рух чырвоны Кастрычнік, пасьля якога пачалася новая часьціна гісторыі яго разьвіцьця.
Ж. Х. З.
