ды з рэлігійным фанатызмам. На свой бок яны перацягваюць нават двух ксяндзоў: Дзяніса Хлявінскага ды Мацея Баровіча.
Антыклерыкальнае змаганьне ідзе рознымі спосабамі.
Папершае, Адам Міцкевіч пераклаў на польскую мову кавалак з „Орлеанскае Дзевы" Вольтэра (пятую песьню), дзе апісваюцца прыгоды манаха Бурды ў пекле. Там манах бачыць Константына Вялікага, Хлодвіга і нават сьвятога Дамініка. Яны мучацца ў пекле за сваю лютасьць, акрутнасьць, а апошні, у частковасьці, за прасьледваньне гэрэтыкыў—альбігойцаў.
Далей, у іншым творы „Паня Анеля“ Міцкевіч высьмейвае дэвотак, якія пад уданаю пабожнасьцю хаваюць нічым ня стрыманую распусту, бязьмежную юрлівасьць.
Ян Чачот у сваім сцэнічным творы Apollo po koledze вуснамі музы Каліопы гаворыць наступнае: „Я ўжо абміну крыжовыя паходы, да якіх намаўлялі манахі, наварачваньне бяздольных інкаў цаною праліцьця крыві... Цэлы сьвет, як студэнт пад паказкаю Лёёлі, стагнаў, бядак... шмат вякоў пражыў сьвет, пакуль даведаўся аб мэце рэлігіі" (радкі 111 —116)[1]. „А ўсё гэты натоўп, які гадуецца мясам сваіх авечак!" (радок 127).
Гэты твор наогул цікавы. У ім ёсьць, хаця і ў малой меры, нешта супольнае з „Энэідаю навыварат" ды з пазьней шым „Тарасам на Парнасе". Справа ў тым, што аўтар замахваецца ня толькі на клерыкалізм, але адначасна з тым і на псэўдаклясыцызм. Аполён Мэркуры ды музы ходзяць на калядах з павіншаваньнем. Аполён—апрануты ксяндзом, Мэркуры—арганістам, музы—у якасьці хору ды музыкаў. Яны ўжо думаюць, што няма сэнсу „гневацца на тлустых папоў" (gniewem sie srozyc nate tluste popy. Радок 146), усё роўна нельга „ажывіць дурных манашак або дурных манахаў, гэтыя каркі, налітыя салам, і салам напоўненыя галовы" (радкі 5 і 6).
Можна, аднак-жа, пайсьці па хатах з калядзкімі песьнямі правесьці вясёла час і назьбіраць каўбасаў ды іншых пры-
- ↑ Інкі—амэрыканскае племя высока-культурнае, якое гішпанцы, наварочваючы гвалтам у каталіцтва, амаль што саўсім зьнішчылі. Ігнат Лёеля (Jnigo Loyola)—каталіцкі сьвяты, які залажыў закон езуіцкі (Societas Jesu). Давотка—пабожная кабета, больш, аднак, прыхільная не да саміх ідэй, але да пэўных асоб.
