пурпур і шкло; прыморскія-ж мéсты былі пасярэднікамі ў таргоўлі паміж дзіяй і Эўропай.
d) Другі крыжавы паход (1147—1149). Эгіпецкія каліфы ня раз прабавалі заўладаць Палестынай, ды сьпярша ім гэта не ўдавалася. Затое эміру з Моссулу, Зэнкі, удалося стварыць вялікае гаспадарства. Калі ён у 1144 годзе здабыў Эдэссу, пагражаючы гэтак паўночным мéжам гаспадарства крыжаносаў, Эўропу ўзьняў страх за Ерузалім і Антыохію. Тады па загаду папы Аўгéня ІІІ быў абвешчаны новы крыжавы паход, і сьв. Бэрнар, апат Цыстэрсаў, закладчык манастыра ў Клерво і найвыдатнейшы паміж людзьмі свайго часу, а наўперад слаўны прамоўца, здалеў распаліць ахвоту. да новага паходу. Гэтым разам на чале крыжаносаў сталі два каралі: Францускі Людвік VІІ і нямецкі Канрад ІІІ; апошні пайшоў вельмі неахвотна з прычыны несупакойнага палажэньня ў Нямеччыне. Сабраўшы вялікія сілы, абодва манархі пайшлі па сухапуці ў Царгорад, дзé недавéрчывы імпэратар Мануэль рабіў ім розныя пера шкоды ў паходзе. Пасьля нямéцкае войска ў Малой Азіі мела вялізарныя страты ў бязупынных бітвах з Сэльджукамі - часьцю з прычыны нястачы éміны і вады, часьцю таму, што грэцкія павадыры наўмысьля вялі іх благімі дарогамі. Урэшце Канрад ІІІ з дзесятай часткай свае арміі вярнуўся ў Царгорад. Тады абодва манархі, Людвік VІІ і Канрад ІІІ, паплылі ў Палестыну морам. Аб тым, каб адабраць Эдэссу, не магло ўжо быць і гутаркі; затое было пастаноўлена дабываць Дамаск. Калі ў часе аблогі Дамаску эмір яго пагадзіўся з ерузалімскім каралём, крыжаносы не хацелі адступіцца ад места. Аднак, з прычыны здрады сырыйскіх хрысьціян, яны былі прымушаны кінуць барацьбу і, нічога ня зробіўшы, вярнуцца ў Эўропу.
е) Трэці крыжавы паход (1189—1192). Для хрысьціянскага валаданьня ў Сырыі ўзьнялася сур'ёзная небясьпечнасьць, калі сын эміра Зэнкі, Нурэддын, злучыў у вадно магамэтанскія гаспадарствы. Захапіўшы Дамаск, ён зараз за гэтым заваяваў Эгіпэт і гэтак, пасьля ўпадку Фатымідаў, стварыў вялікае і магутнае гаспадарства. Пасьля яго сьмерці намесьнік Эгіпту Салядын, чалавек вельмі здольны, ваяўнічы, шчодры і рыцарскі, абвесьціў сябé незалежным, і скора заўладаў тымі землямі, якія быў заваяваў Нурэддын, і злучыў сілы ісьляму дзеля барацьбы з хрысьціянамі ў Сырыі, манячыся заваяваць і апошнюю. Разлад, які паўстаў паміж хрысьціянамі на Усходзе, палягчыў яго задачу. Шыбка здабыўшы прыморскія гарады, ён урэшце заўладаў Ерузалімам (у 1187 г.).
Вéстка аб упадку Ерузаліму ўзварушыла ўвесь хрысьціянскі Захад. Стары імпэратар Фрыдрых І Барба
