збораў і монополіі. Нарэшце, Рыскі порт наогул абвешчаны быў у васабліва прывілейным становішчы.
З другога боку, захват Расіяй паўднёвых стэпаў і зьяўленьне расійскае гандлёвае флёты ў Дарданэлах вельмі ажывіла польскі гандаль, адцягнуўшы частку яго тавараў на поўдзень, што мела значэньне для ўздыму гандлю былое Рэчы Паспалітае.
Гандаль Віцебску хутка падняўся. Калі ў палове XVIII сталецьця лік суднаў, якія прыходзілі ў Рыгу за таварам, быў ад 300 да 600, дык з 70-х гадоў ён хутка ўзрастае, і на рубяжы XVIII і XIX сталецьцяў Рыскі порт прымае ў свае воды каля 1.000 суднаў у год. Зразумела, тут ужо была частка і расійскіх тавараў, але на долю Беларусі выпадала найвялікшая частка іх.
Беларускія гандляры хутка асвоіліся з новым пашырэньнем рынку, і ўжо ў апошнія гады XVIII сталецьця і ў першыя гады XIX Віцебск знаходзіцца ў шырокіх гандлёвых зносінах са Смаленскам, Харкавам, Пецярбургам, Масквой, Варонежам, Хэрсонам, Якабштадтам, Ліпецкам і інш. Гэтыя зносіны, між іншым, адзначаюцца шырокім крэдытам, якім карысталіся віцебскія гандляры ў гэтых местах. Па захаваўшыхся запісах протэставаных вэксаляў можна бачыць, што, напрыклад, у 1801 годзе было протэставана на 245 тысяч рублёў вэксаляў, выдадзеных у Віцебску. Ва ўмовах прымаюць удзел, галоўным чынам, гандляры і мяшчане і вельмі рэдка шляхта. Нават 10% гадавых, звычайных у тыя часы, можна лічыць нявысокім процантам, які паказвае, што крэдыт быў частым зьявішчам.
Гэткім чынам здавалася, што новая політычная сітуацыя абяцае лепшыя ўмовы для гаспадарчага жыцьця краіны. Праўда, пры канцы Рэчы Паспалітае і ў шляхоцкіх галовах пачалі нараджацца ідэі такой экономічнай і соцыяльнай політыкі, якая крыху палегчыла-б становішча ніжэйшых кляс і зрабіла-б іхнюю працу болей продукцыйнай у гаспадарчых адносінах. Чатырохлетні сойм ня выявіў асаблівага лібэралізму, але ўсё-ж у гэтую эпоху наглядаецца значна большае як раней разуменьне запраўднага стану рэчаў.
