ПРАДМОВА.
«Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе» мае на мэце таго самага чытача, як і «Азбука комунизма» т. Бухарына. Сьвядомаму рабочаму трэба ведаць ня толькі, што такое комунізм, але й што такое Расія. Гісторыі ўтварэньня сучаснай Расіі і прысьвечана гэтая кніжка.
Яна не вымагае ад чытача ніякіх папярэдніх гістарычных ведау, г. зн., прасьцей кажучы, яна мае на мэце чалавека, мазгі каторага ня зьвіхнуты школьнымі падручнікамі гісторыі з іх мноствам цароў і міністраў, якія толькі й думаюць пра розныя «рэформы» для народнага дабра. Тут матэрыял таксама разьмешчан, калі хочаце, паводле панаваньняў (царстваваньняў) — толькі, замест лялек у кароне і парфіры, аўтар узяў сапраўднага цара, цара-капітала, які самаўладна кіраваў Расіяй ад Івана Грознага да Мікалая Апошняга.
Першы нарыс і прысьвечан першаму панаваньню — гісторыі узьнікненьня ў Расіі гандлёвага капіталу і захопу ім улады. Паўночная вайна і ўтварэньне Расійскай імпэрыі адзначаюць поўную сьпеласьць расійскага гандлёвага капіталізму. Але ў пялёнках пішчэла ўжо дзіця, якое цераз 100 год зрабілася такім самым дужым і вялікім, як яго бацька. Панаваньню гэтага насьледніка гандлёвага капіталу, капіталізму прамысловаму, прысьвечан другі нарыс. Пара поўнай сьпеласьці прамысловага капіталізму прыпадае у Расіі на другую палавіну XІX сталецьця. У пачатку XX на сцэне ужо расійскі імпэрыязізм; яму і яго разбурэньню будзе прысьвечан трэці і апошні нарыс.
Як бачым, лік старонак ані не адпавядае ліку сталецьцяў. Першым васьмі сталецьцям расійскай гісторыі вызначана столькі сама месца, колькі двум наступным; апошнія 20 год зоймуць столькі сама старонак, колькі і два папярэдніх сталецьці. Аўтар меў на ўвазе чытача, у якога вольнага часу куды меней, чым прагі да ведаў, і таму пісаў так коратка, як толькі магчыма было, ня шкодзячы яснасьці выкладаньня.
М.П.
