там нацыянальнай сьвядомасьці, бо калі хто каталік, дык скажа табе: я „польскі“, а калі праваслаўны — дык: я „рускі“. Нацыянальные паняцьці у галаве селяніна пераблуталіся, — ён ведае толькі адно, што ён — „тутэйшы“.
ВАСІЛЬ. Але, вось-жа гэтая яго „тутэйшасьць“ і давядзе яго да нацыянальнай сьвядомасьці, бо ён, у канцы канцоў, зразумее, што і польскі пан, і расейскі чыноўнік — людзі тут чужые, а ён — гэты тутэйшы беларускі мужык — гаспадар свае зямлі.
КОСТУСЬ. Нічога гэтага ня будзе! Адзін захоча зрабіцца падобным да пана, другі да чыноўніка, бо яны тут прадстаўнікі вышэйшай культуры, і аддасьць душу свою ў вечны палон — адзін аднаму, другі другому. Нічога на гэта не парадзіш.
ВАСІЛЬ. Вось-жа ўся штука ў тым, каб не даць душы ў палон!
КОСТУСЬ. Вы гэта патрапіце? Хэ-хэ!
ВАСІЛЬ. Мы ў гэта верым!
КОСТУСЬ. Скуль сілы на гэта?
ВАСІЛЬ. Сіла — наша вера. Вера такіх, як Багдзевіч, як я, як іншые. Гэта вялікая вера, што горы з месца кратае…
КОСТУСЬ. Ах, ізноў дэкламацыя!.. Згадзіся-ж ты са мной, што гэта толькі пустые словы, фантазыя… Ну, але я цябе разумею, — гэтая твая „вера“ — гэта ёсьць патрэбны для твайго жыцьця наркотык. Адзін п’е гарэлку, іншы курыць оп’юм, трэйці нюхае кокаіну, а ты — хэ-хэ-хэ — маеш свою „веру“. І тая толькі розьніца між п’яніцай ці кокаіністым і табой, што тые не вымагаюць для сябе пашаны альбо ўдзячнасьці ад патомства, а ты хочаш, каб табе — хэ-хэ — паставілі памятнік… Але нашто? Ці так, ці сяк — памрэш і ня будзеш мець магчымасьці пахіліць галаву перад сваім рэзьбяным патрэтам.
