абходзяць, і яны сяньня ў 1 гадзіну дня пакінулі Марыямпаль бяз бою.
Цэлы дзень ехалі па глыбокай гразі пад дажджом. Сухой ніткі ня было на мне.
Праяжджалі вялікі панскі двор, дзе памешчык паляк, арандатар — яўрэй, батракі — жмудзіны. Зусім, як бывае і ў нас на Беларусі. Ня дзіва, што ні польскія паны, ні яўрэйскія эксплёататары не спагадаюць ні літоўскаму, ні нашаму адраджэньню. Прабудзіцца народ — і зьверне ім карак… Толькі ці дажывуся я да гэтае пары, цягаючыся так, як учора? Кашаль мяне душыць, левы локаць балюча ные. І што-б мне захварэць як мае быць. Скончыліся-б гэтыя мукі. Будзь проклята мая доля, кінуўшая мяне на вайну… думаю: „Саромся, браце, хоць сам сябе“… — „Ребята, не падай духом“.
У-у! На каго сьціскаюцца мае кулакі.
20 верасьня.
Стары салдат-пехацінец разважае: „У Японскую вайну было лепей. Сібірскае начальства рупілася, каб салдат быў сыты. Прывал 10 мінут: тут табе заехаўшы наперад кашавары гарачую гарбату даюць, консэрвы… А тут цэлы тыдзень ня еўшы ідзі-ідзі, а заблудзіў у сад гнілы яблык падняць, — афіцэр цябе хлабасьцінаю па галаве… гоніць, як сьвіньню. Не даражаць здароўем салдата: як толькі дождж, дык канешня й паход. Ды ўстураць гадзін на пяць раней, чымся прыдзецца выступіць у дарогу — стой, калей, мучайся няведама нашто… Ці паверыце: мне „зьвяры“ шаволяцца, вытрываць няможна“…
