хваравітыя, прыходзіцца па месяцох ляжаць на жываце ў лазарэце і пасьля таго напэўна абавязкова кульгаць.
Недзе здорава хлюпнула. У перамежках паміж выбухамі чутны крыкі.
Нарэшце, робіцца зацішней. Знарады кладуцца цяпер за намі, б’юць па апошніх рэзэрвных акопах. Мы парашаем аглядзецца. Чырвоныя ракеты лётаюць па небе. Мабыць будзе атака.
У нас усё як і раней спакойна. Я прыпаднімаюся і ўстрасаю новабранца за плечы.
— Прайшло, малы, яшчэ раз усё абышлося добра.
Ён зьбянтэжана аглядаецца. Я кажу яму:
— Ты хутка прызвычаішся.
Ён заўважвае свой шлем і надзявае яго. Паволі ён апрытомнівае. Раптам ён вогненна чырванее, — ён у замяшаньні. Памалу ён працягвае руку назад і балюча глядзіць на мяне. Я адразу разумею ў чым справа: гарматная ліхаманка. Сур’ёзна кажучы, я ня з тэй мэтаю клаў шлем як раз на тое месца, але ўсё-ж ткі я яго ўцешваю:
— Тут сароміцца няма чаго. Не такія людзі, як ты, пры першых баявых хрэзьбінах накладвалі ў штаны! Ідзі ў кусты і скінь сподні. Вось і ўсё!
Ён зьнікае. Робіцца зацішней, але крыкі не змаўкаюць.
— Што там адбываецца, Альбэрт? — пытаюся я.
— Дзьве колёны трапілі пад агонь.
Крыкі працягваюцца. Гэта ня людзі: людзі ня могуць так жудасна крычаць.
Кат гаворыць:
— Параненыя коні.
Я яшчэ ніколі ня чуў, як крычаць параненыя коні, і ледзь магу даць веры гэтаму. Гэта крык усяго быцьця гэтага замардаванага стварэньня ад дзікага, страшэннага болю. Мы бляднеем. Дэтэрынг выпростваецца. — Скурадзёры! Скурадзёры! Ды прыстрэльце-ж іх!
Ён селянін і любіць коняй. Ён прымае гэта да сэрца. І нібы знарок амаль сьціхае артылярыйскі агонь. Тым выразьлівей крыкі жывёлы. Ужо ня ведаеш адкуль яны зыходзяць у гэтай ціхай срэбраватай мясцовасьці, яны нябачны, зданьнёвы, паўсюды, паміж небам і зямлёй, яны бязьмерна нарастаюць. Дэтэрынг шалее і крычыць:
— Застрэльце іх! Застрэльце-ж іх! Ліха на вашу галаву!
— Трэба-ж сьпярша падабраць людзей, — гаворыць Кат.
