Дзякуючы дзіўнай выпадковасьці, Бэм быў першым з тых, што загінулі. У часе атакі ён атрымаў стрэл у вочы і мы пакінулі яго, мяркуючы, што ён забіты. Забраць яго мы не маглі, бо мы былі адкінуты і мусілі адступаць. Пасьля поўдня мы раптам пачулі, што ён кліча, і ўбачылі як ён поўз наперадзе акопаў. Відаць, ён раней проста страціў прытомнасьць. Таму што ён нічога ня бачыў і вар’яцеў ад болю, ён поўз, ня шукаючы заслоны, і варожыя стрэлы даканалі яго раней, чымся хто з нас прысьпеў яго адцягнуць.
Зразумела, нельга ставіць гэтага ў якую-небудзь сувязь з Канторэкам: што здарылася-б з сьветам, калі-б мы ўжо гэта называлі віной? Існавалі тысячы Канторэкаў, якія ўсе былі пэўныя ў тым, што яны найвыгоднейшым для сябе спосабам твораць дабро.
Але для нас іменна ў гэтым — іх банкруцтва.
Але для нас-жа восемнаццацігадовых хлапчукоў, яны павінны былі служыць настаўнікамі і кіраўнікамі, якія вядуць да сталасьці, да сьвету працы, абавязку, культуры і процэсу, да будучыні. Мы ня раз кпілі з іх і ўладжвалі ім бяскрыўдныя каверзы, аднак у глыбі душы мы ім усё-ж верылі. Зразуменьнем аб аўторытэце, носьбітамі якога яны зьяўляліся, у нашых думках спалучаліся вялікая празорлівасьць і чалавечыя веды, але першы забіты якога мы ўбачылі, разьбіў гэтае перакананьне. Мы зразумелі, што наша пакаленьне больш добрароднае, чымся іхняе: яны фарсілі толькі фразамі і прызвычаеннасьцю. Першы-ж гураганны агонь давёў нам нашу памылку, і пад гэтым-жа агнём згінуў паданы нам сьветапогляд.
У той час, як яны ўсё яшчэ пісалі і балбыталі, — мы бачылі лазарэты і паміраючых; у той час, як яны сьцьвярджалі, што служэньне дзяржаве зьяўляецца вышэйшым абавязкам, — мы ўжо ведалі, што страх перад сьмерцю мацнейшы за яго. Мы для гэтага не зрабіліся мяцежнікамі, дэзэртырамі, трусамі — яны-ж так ахвотна хапаліся за гэтыя эпітэты! Мы любілі нашу бацькаўшчыну таксама, як і яны, і мы сьмела ішлі хоць у якую атаку, але цяпер мы ўжо навучыліся адрозьніваць, мы адразу навучыліся глядзець па-новаму. І мы ўбачылі, што ад іхняга сьвету нічога не засталося. Мы раптам жахліва адчулі, што мы адны; і мы павінны былі адны асіліць гэта.
Перад тым, як ісьці да Кемэрыха, мы складваем яго рэчы: яны яму згодзяцца ў дарозе.
