— Так, маці, магчыма я прыладжуся на кухні. Гэта цалкам магчыма.
— Зрабі гэта! Хай другія гавораць што хочуць…
— Я на гэта не зварочваю ўвагі, маці!
Яна ўздыхае. Яе твар вырысоўваецца белай плямай сярод цемрадзі.
— Цяпер ты павінна ісьці спаць, мама!
Яна не адказвае. Я ўстаю і накрываю ëй плечы сваёй коўдрай. Яна абапіраецца на маю руку: у яе болі. Я адводжу яе. Некаторы час я застаюся ў яе.
— Ты павінна паздаравець, маці, да майго звароту.
— Так, так, маё дзіцятка!
— Вы не прысылайце мне нічога, маці! У нас там хапае ежы. Тут усё гэта больш прыдасца.
Якой няшчаснай ляжыць яна на сваёй пасьцелі, яна, якая любіць мяне больш за ўсё на сьвеце!
Калі я ўжо хачу пайсьці, яна гаворыць мне сьпехам:
— Я табе яшчэ прызапасіла дзьве пары сподняў. Яны з добрай шэрсьці. Яны будуць грэць. Не забудзься запакаваць іх.
Ах, мама, я ведаю, чаго варты былі гэтыя дзьве пары сподняў, якіх клопатаў, беганіны і просьб! Ах, мама, мама, як вытлумачыць тое, што я павінен паехаць ад цябе? Хто яшчэ можа загадваць мне, акрамя цябе? Я сяджу яшчэ тут, ля цябе. Нам трэба яшчэ так многа сказаць адзін аднаму, але мы ніколі гэта зрабіць ня здолеем!
— Спакойнай ночы, маці!
— Спакойнай ночы, дзіцё маë!
У пакоі цёмна і ціха. Я чую матчына дыханьне і тыхканьне гадзіньніка. За акном гуляе вецер. Шумяць каштанавыя дрэвы.
У прысенку я натыркаюся на свой ранец, ужо прыгатаваны, бо я заўтра павінен выехаць вельмі рана.
Я ўпіваюся зубамі ў падушку, сударгава сьціскаю рукамі жалезныя прэнты майго ложка. Мне ня трэ’ было сюды ехаць. Там я быў бязуважным і часта адчуваў безнадзейнасьць; цяпер гэтага ўжо ніколі ня будзе. Я быў салдатам, а цяпер усё ў мяне ў сярэдзіне — суцэльны боль, — боль аб сабе, аб маёй матцы, аб усім, што ня мае канца.
Мне ня варт’ было ехаць у водпуск.
