Другі перадае:
|
А як чапнуў стралой аб лук, |
І, нарэшце, трэці ганец апавядае:
|
А як я ўдарыў па струне, |
На шляху да „інакшых" умоў быцьця гэты-ж народ выяўляе і больш актыўныя імкненьні. Пераносячы пакорна ліхія гадзіны жыцьця, ён адначасна з гэтым выражае і свой протэст супроць іх, пасылаючы пракляцьці прыгнятальнікам жыцьця („Магіла льва", "Бандароўна" гл. вышэй). Часамі-ж ён і актыўна бярэ ўдзел у барацьбе за праўду жыцьця, бо
|
Шмат цярпець народ умее, |
Вестка аб трагічнай сьмерці Бандароўны ("Бандароўна") ад рукі пана Патоцкага перапоўніла келіх народнага цярпеньня:
|
Зашумела Україна— |
Апроч пералічаных мотываў—абстановачных і пэрсонажных, у поэмах, што вывучаюцца, ёсьць яшчэ і мотывы іншага парадку. Гэта—мотывы ўстаўныя. Яны разьвіваюць тэмы рознага характару—бытавога, моральнага, псыхолёгічнага і г. д. Называючы іх устаўнымі, мы ня хочам падкрэсьліць іх незалежнасьць сярод другіх мотываў ужо разгледжаных намі. Як будзе відно з далейшага выкладаньня, у композыцыйным дачыненьні яны шчыльна прылягаюць да першых, складаючы разам з імі адно бесьперарыўнае цэлае. З пунту гледжаньня тэматычнага, гэтыя ўстаўныя мотывы зьяўляюцца больш падрабязным разьвіцьцём думак, кінутых між іншым, у межах мотываў альбо абстановачных альбо пэрсонажных.
Больш усяго гэткіх мотываў ёсьць у поэме "Магіла льва". Яна адчыняецца такім, менавіта, устаўным мотывам, які трактуе пытаньне аб народным паданьні і яго лёсе. Мінулае нам пакідае шмат розных паданьняў, з якіх, аднак, застаюцца ня шмат якія:
|
Нам продкаў кемнасьць захавала |
