хораша прыбрацца. На шыі яны насілі маністы з шкляных пацерак, часам бронзавых і серабраных, з рознымі падвескамі, добра апрацованымі. Відаць, што пацеркі, вельмі штучна зробленыя, дзесь купляліся. Беларус нашага часу ня можа прыбрацца так багата і цікава, як маглі прыбірацца яго продкі, каторыя па летапісу „живяху в лесе, яко-ж всякий звер“. Праф. Завітневіч аб кургановых рэчах гаворыць так: „Курганные предметы Полесься по своему материалу ценнее, а по форме разнообразнее, затейливее, а иногда даже изящнее нынешних“. І няма тут ніякага дзіва. Нашу бацькаўшчыну багаціў вялікі водны шлях з Варагаў ў Візантыю, па катораму йшоў сусьветны гандаль таго часу. У гэтым гандлі працавалі і мелі немалы заработак і нашыя прародічы. Цікава тое, што некаторыя рэчы, якія ўжываліся тады, ужываюцца і цяпер беларусамі нашага часу. Жыхар кургановага Палесься меў звычай падпяразвацца раменным паскам з шкуратовым кашэлікам, у каторым ён хаваў крэсала, крамень, губку і ножык. Наш беларус некаторых паветаў Горадзеншчыны, Магілёўшчыны і Меншчыны таксама носіць пры сабе у кашэліку на рамяным паску такія самыя рэчы; толькі ён і дадаў да іх, як чалавек нашае культуры, яшчэ тытунь і люльку[1].
Чым аб’ясьніць тое, што зьвестка летапісу аб някультурнасьці нашых прародзічаў так непадобна на зьвесткі чужаземных сьведкаў і курганоў? Трэба памятаць, што хто-б ні быў аўтар летапісу, ён быў манах, прадстаўнік новай культуры і новай веры, якая прасочвалася ў нашыя лясы. Пэўна, што ўсё тое, што насіла на сябе ад’знакі не яго культуры, аўтар лічыў някультурным. Шлюб, учынены згодна звычаяў паганскай веры, яго не здавольваў, і летапісец піша, што ў продкаў нашых „брацы не бываху“. Калі продкі нашы ў постны па звычаю хрысьціянства дзень елі скаромнае па свайму звычаю, манах-летапісец кажа, што яны елі ўсё нячыстае. Такія здарэньні ацэнкі культуры ў гісторыі людзей мы бачым часта. Вядома, нам напрыклад, што рымляне звалі першых хрысьціянаў бязбожнікамі за тое, што яны верылі ў свайго нявіднаго бога, а ня іх — рымлянаў, — багоў; звалі распуснымі за тое, што ў хрысьціянаў была свая, а не паганская мораль і г. д. Нават і ў наш час мы бачым нешта падобнае.
- ↑ Параўнаньні аўтара пакутуюць трошкі тым, што бяруцца пад увагу розныя клясы. Усё, што тут гаворыць аўтар аб нашых продках, адносіцца бязумоўна да багацайшай часткі народу. Бедныя-ж бязумоўна жылі горш нашых цяпэрашніх сялян.
