— Памятаеце Ромуся і Генрыка? Цесны пакой, украдлівыя крокі за дзьвярыма, нашы спрэчкі і… праглівае чаканьне стрэчы з…
— Го-а, чаму ня памятаць! Яшчэ гэтак нядаўна, хоць разам з тым і так даўно-даўно…
— Гэткі час. Ці мы спадзяваліся на яго?
Салдат, назваўшы сябе Ромусем, паківаў галавою і прамовіў:
— З Рыгі можа нічога не астацца… Ужо немцы каля Віндавы… Заводы прыпыніліся і паўгораду выехала ў Расію.
— З Рыгі — а з Курляндыі колькі народу ўцякло! — дадаў Генрык.
— Так, вайна бесспагадліва. Страшна падумаць.
— Што тут думаць! Думкі не пасобяць… — махнуў рукою Генрык.
— Або што пасобіць? — запытаў Рыгор.
— Трэба абараняцца, пакуль ёсьць магчымасьць…
— Ад каго і як?
На Рыгора сярдзіта паглядзелі абое цывільных. Салдаты таксама пераглянуліся між сабою, але ў іх узроках было болей цікавасьці, як нечаканасьці гэта пачуць.
— А мы, вось, вымушаны адыгрываць ролю ваяк… Рыга, заводы, жанкі — хто іх ведае, як і што, тым ня меней бяры вінтоўку і паслухмяна на перадавыя…
— Каб на баронаў дзе-кольвечы ў Ліфлянтах, тады-б яшчэ…
Ромусь заўзята пацёр рукі і вясёлымі ўзрокамі паглядзеў на Паўла.
— А хто вам забараняе? — умяшаўся ў гутарку цывільны.
— Яшчэ не падышоў час! — адказаў яму Павал.
— Ужо даўно час. Вы паглядзеце, да якое нахабнасьці яны дайшлі! Тысячамі расстрэльваюць нашых раненых, па ўсёй Расіі раскінулі густую сетку шпіёнства, падкупаюць нашых генэралаў і комэндантаў крэпасьцяй: забраліся ў Пецярбург і, нават, у Царскае Сяло і… Нямчура запаланіла нас духова і фізычна… Але цяпер годзе-э! Няхай толькі амэрыканскі салдат пераступіць Атлянтычны акіян, як усё пойдзе іначай. Тут пляваць на Баўгарыю — яна мала пацягне шалькі, але Амэрыка, тая — го-о!
Цывільны забыў пра свайго суседа, падняўся з месца і, махаючы злосна рукамі, расчырванеўшыся, пырскаючы сьлінаю яшчэ з паўгадзіны, пры агульным змоўку, даводзіў тэорыю бліз-
