А між тым… Абяцаная і асьвечаная сумеснаю працаю, падмацованая Рыгоравым словам, патрэбная сувязь паміж імі і сілцоўскімі таварышамі — рассыхалася. Рыгор недазвольна забыў пра гэта… Колкім дакорам адгукнуўся ў яго нутры ўспамін пра Памыйку.
Аголеная вінаватасьць малявала перад ім рознастайныя дапушчальнасьці, канцы каторых пачыналіся ад яго.
Смагін, як і Расія, стыкнуўся апошнім часам з нячуванымі фактарамі знадворнага жыцьця. Кожны з іх мусіў так ці іначай адбіцца на дзейнасьці мясцовай організацыі. Сталічны вопыт, хоць ускосна прыкладзены ў Смагіне, даў-бы сваяасаблівы адбітак кожнаму фактару смагінскага жыцьця…
Так — паміж ім і Смагіным утварылася глыбокае правальле. Толькі і бачыў Рыгор — гэта нямалёваныя Рудольфам Шульцам страшныя вобразы мобілізацыйных часоў.
Але… нават і ў Рудольфа ён не запытаў пра Паўла.
Ён садзіўся на паравік, вось-вось ня ўцёкшы з-пад носа, а словы і сказы, цалкам вылітыя з разгорнутых і прызнаных выбачэньняў, стаялі ў галаве, як радкі лінотыпу.
Шпаркі бег паравіка Рыгор падганяў нэрвовым калываньнем усяе постаці, рытмічнымі ўхіламі ў бок дымлівага лёкомотыва. Паўгадзінная язда і квадранцовая хада ад спынкі да кватэры — паказаліся бясконцымі. Раздражнены на ўсіх, а на сябе болей, ён недалікітна ўварваўся ў кватэру, нават забыўшы прышчапіць дзьверы і, не распранаючыся, сеў за пісаньне.
IX
ЗАЦЯГ, З ЯКІМ РЫГОР пасядзеў болей гадзіны над шэраю папераю, нагадваў пакорлівую споведзь перад Памыйкам. З адчыненага нутра выліваліся прызнальныя сказы вінаватасьці і таварыскага перапрашаньня.
Ён пісаў і разам з тым драбніўся на маленькія частачкі, што ў руху электронаў імчаліся з ціхага пакою далёкае сталіцы да закінутага Смагіну.
Вобраз Памыйкі ў многалікіх інтэрпрэтацыях неадступна лунаў над яго сагнутаю постацьцю. Здавалася, што шамалі Паўлавы крокі і скігітаў у рытмічных паводзінах яго напільнік. Белы каўнерык Карла Людвіга Шульца адцяняў разлахмачаныя косы смагінскага апрашчэнца.
