23
Надыходзіў час змроку — час, у які сяляне зьбіраліся па вёсках на прызбах пагутарыць аб розных справах, а галоўнае — аб паўстанцах, ды аб іх кіраўніку — Муху. У вёсках цяпер ціхая гадзіна.
А лес, са сваёю лахматай, шумлівай душою, жыве… Нейкія цені ўзброеных людзей, накірованыя чыёйсьці моцнай рукою, са ўсіх бакоў ахаплялі лес. Нехта некаму па-за соснамі рыхтуе сьмерць.
Нахіляюць адна да другой сосны, галовы, шапацяць адна аднэй апошнія навіны аб паўстанцах і іх барацьбе.
І мусіць шмат падманьваюць адна адну, бо, зьдзівіўшыся сваім-жа байкам, сосны паважна ківаюць сваймі галовамі.
Цёмна, хоць вока выкалі.
А вось сунуцца людзі. Няма таго, каб паспаць.
Сунуцца. А лес жартуе з людзьмі: то лапай-хвойкай пэцне ім па носе, то падножку карчом падставіць. Людзі тады кідаюцца, стогнуць.
А лес рагоча.
Сунуцца людзі, спатыкаюцца.
Адзін аднаго напалохаўшыся, адскочаць, шчолкнуць са страху затворамі, крыкнуць „хто тут?“ і, пазнаўшы сваіх, ізноў ідуць.
Далёка ў глыб лесу зашлі людзі.
Падышлі да таго месца, дзе днём зямлянка Мухі была, а ўночы — лес ды карчы, і нічога болей ня ўбачыш.
Але нехта, мусіць ведаючы гэта месца, загадаў спыніцца.
І праз хвіліну заляглі на гэтым месцы, прытуліліся, нібы карчы.
А лес аж вушы-хвоі к верху падцягнуў.
Слухае стары ўважна. А потым будзе шопатам усім апавядаць аб тым, што тутака здарылася.
Паляглі людзі — і нібы няма іх.
А з другога боку, па напрамку да зямлянкі, з адрэзамі ды гарматамі ідзе другая грамада.
Гэтыя хлопцы не спатыкаюцца ў лесе, бо яны лес добра ведаюць.
Ідуць хлопцы грамадою, вясёлыя, сьмелыя.
Ідуць хутка, як варочаючыся пасьля вялікай дарогі перад сваёю хатай.
Ідуць…
