каў ужо ня было. Хто паспоўз на шыю каню і сударажнымі ахаладзеўшымі пальцамі трымаўся за грыву, хто разам з канём ляжаў на зямлі, а каго, упутаўшагася ў страмёны валаклі па зямлі коні. Хутка ўжо й ня было ў каго страляць! Толькі некалькі, застаўшыхся цудам у жывых, уцякалі, ды два кані, як ашалеўшыя, кружыліся на адным месцы, нейкім чынам павадком вузды зачапіўшыся за сваіх быўшых гаспадароў.
Заўважыўшы, што па напрамку ў глыб польскага тылу выпадкова ўцякалі непадстрэленымі нейкія два польскія афіцэры, Муха выбег на шлях і, схапіўшы каня, на хаду ўскочыў на яго і паімчаў у дагонку.
— Эх, гарачая галава, ці можна гэтак?..
І адзін з старых таварышоў Мухі кінуўся бягом яму ў дапамогу. Пачалася бешаная пагоня аднаго супроць тых, хто здолеў уцячы з вялікага атраду… А Муха ўсё мацней падбірае павады. Ён рашыў дагнаць — ён і дагоніць…
Некалькі вёрст імчаўся Муха за коньнікам і вось, вось насьцігае яго. Коньнік, шчыльна тулячыся да каня, уцякаў ва ўсю. Вось, вось дагоніць…
Але конь пад Мухай пачаў усхрапываць і спатыкацца. З дасады Муха рэвольвэрам ударыў каня. Конь яшчэ мацней спаткнуўся, прабег некалькі крокаў і паваліўся.
Муха пацягнуў каня за вузду, — нічога. Тады Муха ўставіў у вуха каню дула рэвольвэра. Конь ціха ляжаў, і толькі вочы яго мутныя і вялікія былі сьлізістымі, — нібы сьлёзы на іх набеглі.
Глянуў на каня Муха і адышоў ад яго ў бок.
Сорамна стала Муху…
18
Сьцёпка, ня ведаючы, што людзі могуць гэтак маніць, вёў у штаб да Мухі „сялян“.
Ён горача спачуваў ім, гэтак шмат пацярпеўшым ад паноў.
— Вашу вёску таксама спалілі? — запытаўся Сьцёпка.
— Так, так, спалілі, родненькі, спалілі, — адказвалі сяляне.
— Ваша моладзь таксама ў максамольцах? — не супакойваўся Сьцёпка.
— Усе, усе… так, гм… так, — прамычалі сяляне.
— Есьці мусіць здорава хочаце? — ізноў запытаўся Сьцёпка. І, не дачакаўшыся адказу, дадаў:
