——— 41 ———
Даўных ібэрыйцаў лічаць за блізкіх родзічаў афрыканскіх барбарыйцаў, ды й сучасныя насельнікі Пірэнэйскага паўвострава маюць шмат супольнага ў сваім абліччы з насельнікамі Паўночна-Заходняй Афрыкі. І няма ў гэтым нічога дзіўнага, бо як афрыканскія народы (перш картагенцы, потым маўры), гэтак і эўропэйскія пляменьні (латыньцы, а потым гэрманскія пляменьні: вандалы й вэстготы) лёгка перакідвалі свае войскі цераз Гібральтарскую пратоку, перасяляліся з Пірэнэйскага паўвострава на Атляс і наадварот. Сучасныя португальцы, каталёнцы й гішпанцы зьяўляюцца патомкамі даўных ібэрыйцаў, якія запазычылі романскую мову латыньцаў і памяшаліся з рознымі перасяленцамі з Эўропы і Афрыкі.
У сучасны момант большая частка Пірэнэйскага паўвострава належыць да Гішпанскага каралеўства (498000 кв. клм., 20300000 насельнікаў). Заходнія схілы сярэдзіннага (Кастыльскага) плоскаўзвышша складаюць Португальскую рэспубліку; паўночныя схілы Пірэнэйскага ланцуга належаць да Францускай дзяржавы, а Гібральтарская морская крэпасьць каля аднаназоўнай пратокі зьяўляецца ангельскай колёніяй.
Географічнае палажэньне Пірэнэйскага паўвострава на далёкім захадзе Міжземнамор’я дапамагло пірэнэйцам перш за ўсіх вынайсьці Амэрыку і зрабіць яе сваёй вялізарнай колёніяй. Гішпанскі ўрад організаваў слынную экспэдыцыю Колюмба, які ў 1492 г. дасягнуў Сярэдняй Амэрыкі. Усьлед за Колюмбам у Новы Сьвет пацягнуліся сотні й тысячы пірэнэйцаў. Многія з іх вярнуліся потым на бацькаўшчыну з вялікімі запасамі нарабаванага золата й серабра. Пірэнэйскі паўвостраў зрабіўся тады найбагацейшай стараной Эўропы, а пірэнэйскія дзяржавы апынуліся на першым месцы паміж дзяржаў сьвету і нават падзялілі між сабой усе заэўропэйскія краіны. Аднак багацьце Пірэнэйскага паўвострава было ўмоўным. Павялічыўся запас дарагіх мэталаў, але не пашыралася прамысловасьць, не паляпшалася культура. У Амэрыку павыяжджала шмат энэргічных, жыцьцяздольных людзей паўвострава, многія з іх тамака й асталяваліся і ўжо не вярнуліся ў Эўропу. Амэрыка пачала жыць сваім асобным жыцьцём, а гішпанцы й португальцы, наагул бязрупатныя й гультаяватыя, мала клапаціліся аб сваіх колёніях, глядзелі на іх толькі, як на крыніцу ўзбагачэньня. Жадасьць і бязьмерныя вымаганьні мэтрополіі выклікалі ў амэрыканскіх колёніях нянавісьць і абурэньне супроць Гішпаніі. Адна за аднэй яны паўсталі проціў мэтрополіі, аддзяліліся й зрабіліся самастойнымі рэспублікамі.
Тымчасам, у Амэрыку пачалі пасылаць сваіх эмігрантаў і іншыя староны Эўропы. Залюднілася Паўночная Амэрыка, пачаліся бойкія зносіны паміж ёй і Эўропай. Пачалі багацець і ўзрастаць тыя дзяржавы Эўропы, што ляжалі на паўночным захадзе нашае часткі сьвету, у найменшай адлегласьці ад паўночна-амэрыканскіх старон. Сусьветнае значэньне Пірэнэйскіх дзяржаў зьнікла, а ў сучасны момант ад іх вялізных колёній захаваліся толькі маленькія, убогія рэшткі[1].
- ↑ У цяперашнія часы да Гішпаніі належаць у Афрыцы Рыо-дэ-Оро, або заходняе ўзьбярэжжа Сахары; паўночны бераг Мароко насупроціў Паўднёвай Гішпаніі; Канарскія астравы; Рыо-Муні ў Ніжняй Гвінэі, востраў Фэрнандо-По ў Гвінэйскай затоцы. (Разам
