асабліва на захадзе, — шмат расьце елкі, а так сама асіны; на пяшчаных грунтох — як і ўсюдых растуць хваёвыя бары.
За апошнія дзесяткі гадоў лясы Смаленшчыны моцна вынішчуюцца. Шмат лесу йдзе ў Маскву (з усходняй часткі краіны). Заходняя частка свой лес сплаўляе ўніз па Дняпру і Дзьвіне.
Лясы даюць шмат зарабаткаў люднасьці Смаленшчыны. Апроч рубкі, вывазу і сплаву леса, тут разьвіты такія хатнія рамёслы, як выраб саней, павозак, колаў, кашоў, бёрдаў, як бандарка і гонка смалы і дзёгцю. Наагул трэба адзначыць, што ў Смаленшчыне промыслы моцна разьвітыя. Нідзе навакола няма гэтулькі люднасьці, маючай прамысловыя заняткі, як у Смаленшчыне. Усе 7 паветаў рэзка выдзяляюцца з гэтага боку ад іншых. Трэба заўважыць, што і ў суседніх паветах Маскоўшчыны процэнт прамысловай люднасьці меншы, чым у апісуемай краіне.
З мінэральных багацьцяў Смаленшчыны разрабляюцца найбольш ганчарныя гліны (у Бельскім пав., каля Дзьвіны і Дняпра,) што спрыяе разьвіцьцю ганчарства. З гліны, што здабываецца пад Смаленскам у слаб. Рачаўцы, робяць добрыя кахлі. Добрыя гліны знаходзяць і ў Дарагабужскім пав. У некалькі мяйсцох здабываюць вапну. У балотах Бельскага і Духаўшчынскага пав. ёсьць шмат балотнай зялезнай руды.
Хвабрычная прамысловасьць у Смаленшчыне слаба разьвіта. Навет такі значны горад, як Смаленск, з гэтага боку мала высуваецца наперад. У іншых жа паветах ёсьць па некалькі пільняў ды бравароў. За тое ў с. Ярцаў Перавоз, — Духаўшчынскага пав., знаходзіцца аграмадная, — найбольшая ў Беларусі, хвабрыка, дзе прадуць бавоўну і ткуць паркалі, кумач і інш. На хвабрыцы гэтай працуе больш 4 тыс. работнікаў.
Гаспадарка і ў Смаленшчыне ёсьць глаўным заняткам люднасьці. Тэхніка гаспадарская ў сялян стаіць някепска; — гэта трэба тлумачыць мусіць тым, што тут вось ужо каля 60 гадоў працуе земства. Вырабляюць зямлю сяляне плугамі, сеюць шмат травы (канюшыны, цімафейкі), а мяйсцамі навет ужываюць штучных гнаёў (парашкоў). Дзеля таго ўраджайнасьць тут добрая, — лепшая чым у суседняй Віцебшчыне і Магілеўшчыне.
На полі сеюць у Смаленшчыне вельмі шмат лёну. Па засеву лёну Смаленшчына займае першае мейсца ў Беларусі. Тым часам, як у рэшце Беларусі, (апроч Віцебшчыны) лён сеюць найбольш для свайго ўжытку, тут лён ідзе на продаж. Ен даець гаспадару Смаленскаму грашавую гатоўку, так патрэбную на зварот у гаспадарцы. Ад суседняй Віцебшчыны Смаленшчына адзначаецца па-першае тым, што тут ячменю сеюць мала, а на першы плян выходзіць авёс (толькі ў Смаленскім павеце сеюць досіць многа ячменю, але і там аўса ўсёж больш). Другая адзнака ад Віцебшчыны, гэта тое, што ў Смаленшчыне шмат садзяць бульбы. Урэшце ў паўднёвых паветах, асабліва-ж у Ельнінскім і Дарагабужскім сеяць шмат канапель.
