§ 19. ВАДАЗБОРНІК БАЛТЫЦКАГА МОРА.
Нёман (рыс. 26) і па сваёй вялічыні і па экономічнаму значэньню ня можа раўнавацца да Дняпра. Аднак-жа спаміж рэк Беларусі якраз Неман акружаны асабліваю пашанаю сярод беларусаў, абвеяны і народнаю, і навейшаю мастацкаю паэзіяю. Прычына гэтага мусіць тая, што на берагох Нёмна ўзгадаваўся дух беларускага адраджэньня; бо-ж то яго хвалі моліць - просіць вуснамі свайго песьняра абуджаны Беларускі Народ, каб "расказалі чужому краю пра жыцьцё сваіх сыноў". І Нёман зрабіўся сымболем сувязі нaшага адраджэнскага рух у з Захадам, з шырокім сьветам.
Рыс. 25. Р. Іпуць і грэбля на ёй каля м. Добрушу.
Выцякае Нёман з паўднёва-ўсх одняе часткі Менскага ўзгор'я. Мейсца, дзе пачынаецца Нёман, не саўсім яшчэ выясьнена. Адны лічаць за пачатак. Нёмна р. Вусу, якая выцякае з-пад Сьвятое Гары (на поўнач ад м. Койданава) і, скатуючыся з высокага згор'я, аж да м. Пясочнага цячэ на паудня, а там злучаецца з другою значнаю рэчкаю Лошаю, пачынае цекці на паўночны захад і ўжо адгэтуль ўвесь час носіць назоў Нёмна. Іншыя за пачатак Нёмна ўважаюць невялічкую рэчку, якая пачынаецца ўжо ля падножжа Менскага ўзгор'я, ў балоцістых лясох каля м. Вуз ды і, працёкшы каля 20 вёрст, таксама пад Пясочным злучаецца з Вусаю і Лошаю . Ўсе ўспомненыя рэкі сьцягуюць ваду з досіць значных лясных прастораў, акружаючых Ігуменскае Палесьсе, і дзеля таго пад Пясочным, пасьля злучэньня ўсіх трох рэчак, Нёман ужо досіць вялікі ды многаводны. Тут ён якраз узых одзіць на шырокую лядавіковую даліну, па якой яму даводзіцца цекці бязмала да самае Горадні.
Трэба адзначыць, што і геолёгічная гісторыя і цяперашні выгляд Нёмна асабліва моцна зьвязаныя з лядавіковаю эпохаю і яе рэзультатамі. Ўвесь час,
