Старонка:Беларускі правапіс (1943).pdf/32

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

твайго, свайго, чыйго, майму, твайму, свайму, чыйму, маймі, тваймі, сваймі, чыймі.

Правіла 69. Займеньнікі мой, твой, свой, увесь, чый у назоўным і падобным да яго вінавальным склонах множнага ліку маюць форму: мае́, твае́, свае́, усе́, чые́ з націскным е на канцы.

Правіла 70. Неазначальныя займеньнікі маюць прыстаўку не, на якую падае націск: не́хта, не́шта, не́які, не́йкі, не́чый, не́якісь, але некато́ры.

У адмоўных займеньніках на прыстаўку ні націск ня падае: ніхто́, нішто́, нія́кі, нічы́й, ніво́дзін.

Правіла 71. Неазначальныя займеньнікі з адмоўем не і адмоўныя з ні пішуцца разам (нехта, ніхто).

Але калі адмоўныя займеньнікі ужываюцца з прыйменьнікам, які ставіцца паміж ні, прыйменьнікі і займеньнік пішуцца разьдзельна, у тры словы, прыкл.: ні у кога (няма), ні у якім (выпадку), ні аб чым (не гаварылі) і г. д.

УВАГА. Звароты тыпу не у каго, не з кім і г. д. — русіцызмы, пабеларуску ужываюцца адпаведныя звароты з «няма»: няма у каго, няма з кім і г. д. Побач са зваротамі: ні у кога, ні у якім і г. д. могуць ужывацца і звароты з прыйменьнікам наперадзе, пісаньнем у два словы — у нікога, у ніякім і г. д.

Правіла 72. Азначальныя займеньнікі сам (я), сама́ (яна), само́ (яно) і са́мы (гэты), са́мая (гэтая), са́мае (гэтае) розьняцца націскам: у першым займеньніку націск падае на канчатак, а у другім — на першы склад, і таму ёсьць розьніца у склонавых канчатках роднага, давальнага і вінавальнага склонаў мужчынскага і ніякага роду і роднага, давальнага, творнага і меснага склонаў жаноцкага роду, што можна бачыць на табліцы скланеньня гэтых займеньнікаў.

Адзіночны лік
Н. Я сам яна сама́ яно само́
Р. мяне само́га яе само́й
самае́
яго само́га
Д. мне само́му ёй само́й яму само́му
В. мяне само́га яе саму́ю яго само́га
Т. мною(й) самы́м ею(й) само́ю(й) ім самы́м
М. на мне самы́м ей само́й аб ім самы́м


Н. гэты са́мы гэтая са́мая гэтае са́мае
Р. гэтага са́мага гэтае(й) са́мае(й) гэтага са́мага
Д. гэтаму са́маму гэтай са́май гэтаму са́маму
В. як наз. або родн. гэтую са́мую як наз. або род.
Т. гэтым са́мым гэтаю(й) са́маю(й) гэтым са́мым
М. аб гэтым са́мым гэтай са́май гэтым са́мым