Творчасьць М. Багдановіча ў яго ўласных ацэнках
У гісторыі ўтварэньня разуменьняў наконт творчасьці М. Багдановіча першае месца займаюць ацэнкі яе, дадзеныя самім аўтарам як першым чытачом і крытыкам сваіх твораў.
Па формах выражэньня гэтыя ацэнкі ў асноўным выяўляюцца ў трох відах: 1) у факце надсыланьня твораў у рэдакцыі дзеля друкаваньня іх, 2) у характарыстыках уласнай практыкі творчасьці, зьвязаных з суджэньнямі аўтара пра іншых поэтаў або з меркаваньнямі па тых ці іншых пытаньнях беларускае поэзіі наогул і 3) у вершаваных характарыстыках сваіх твораў, пададзеных у зьвязку з выступленьнем поэты з цэлым зборнікам твораў.
У дачыненьні пытаньня наконт факту надсыланьня твораў да друку, як аднэй з формаў выражэньня аўтарскага вызнаньня пэўнай каштоўнасьці за сваімі творамі, апублікаваных матар’ялаў надзвычайна мала. З прычыны гэтага тыя даведкі, якія выпадкамі пададзены ва ўспамінах тых ці іншых асоб пра М. Багдановіча, зьяўляюцца цікавымі тым, што яны ў пэўнай меры паказваюць на адносіны М. Багдановіча да апублікаваньня сваіх твораў.
М. Багдановіч надаваў вялікае значэньне друкаваньню твораў і адносіўся да гэтай справы сур’ёзна, будучы ўсьвядомленым у тэй адказнасьці за выдрукаваныя творы, якую бярэ на сябе іх аўтар перад грамадою, перад чытачом. Дзеля гэтага самы факт надсыланьня твораў да друку ў пэўнай меры зьяўляўся выражэньнем аўтаравага вызнаньня каштоўнасьці сваіх твораў як твораў, годных друку, а праз гэта вартых увагі чытача і пэўнага месца ў шэрагу твораў іншых пісьменьнікаў. Іначай кажучы, надсыланьнем твораў да друку выражалася вызнаньне аўтара пэўнага значэньня за імі ў разьвіцьці беларускай поэзіі. Адказнасьці за іх М. Багдановіч ня толькі ня ўхіляўся, а, наадварот, цалком браў яе на сябе, падпісваючы свае творы ўласным прозьвішчам. Калі–ж некаторыя з надасланых у 1909 годзе твораў былі выдрукаваны „Нашаю Ніваю“ пад псэўдонімам, то М. Багдановіч, як сьцьвярджае ў сваіх успамінах пра яго В. Ластоўскі, горача протэставаў супроць перахрышчэньня. Факт гэтага протэсту ў пэўнай меры зьяўляецца выражэньнем адносін М. Багдановіча да апублікаваньня сваіх твораў і поглядаў на іх у сэнсе вызнаньня за імі пэўнай каштоўнасьці і значэньня, якое ў далейшым выяўляецца самім больш канкрэтным азначэньні.
Перш чым перайсьці да агляду гэтых канкрэтных азначэньняў годнасьці Багдановічавых твораў, вызнанай самім аўтарам і выяўленай перадусім фактам надсыланьня іх да друку, небясьцікаўна адзначыць погляды М. Багдановіча на спосабы і крытэрыі для выяўленьня каштоўнасьці тых ці іншых твораў літаратурнага мастацтва. Гэтыя погляды не маглі не адбіцца ў той ці іншай меры на выражэньнях (формулах) Багдановічавых ацэнак уласных твораў.
Як падае ў сваіх успамінах памінаны ўжо вышэй В. Ластоўскі, Багдановіч у часе першага прабываньня на Беларусі прывёз быў у Вільню „проект ацэны літаратурных твораў, прыдуманы ім у часе адпачынку“ на вёсцы. Згодна гэтага „проекту“, М. Багдановіч лічыў за спосаб выяўленьня каштоўнасьці твораў параўнаньне іх на падставе дакладнага „да матэматычнага падлічэньня“, як сьцьвярджае аўтар успамінаў, аналізу раўнаваных твораў, а за крытэры каштоўнасьці іх „орыгінальнасьць“ з пазьнейшым далучэньнем да гэтага яшчэ „апрацованасьці — шліфоўкі“ твораў.
