Старонка:Čaławiek (1929).pdf/12

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

dabro, jakaja „ziamla i wola“ z hetaj dobraj ludzkoj pryrody wyraśli…

Astajecca tolki adzin mahčymy, realny, zhodny z praŭdaju adkaz katalicki: čaławiek jość miešanina dabra sa złom. Žyćcio dajecca čaławieku, kab sa złom wiadučy baraćbu, imknuŭsia da dabra. Na heta-ž jamu i relihija pamahaje. Ab praŭdziwaści hetaha adkazu świedčyć usia historyja i swoj, kožnaha ŭłasny, rozum i pačućcio. Video meliora proboque, deteriora sequor — widžu dabro i pachwalaju, ale idu za złom — kazali staradaŭnyja filozafy.

Kožny čaławiek čuje dabro i wiedaje, što ŭ im jość niešta, što rwiecca, jak toj z bajki lebiedź, u wabłoki i jość niešta, što ciahnie ŭ wadu, abo ŭ ziamlu. Čaławiek jość powien rožných kantrastaŭ—supiarečnaściaŭ: jon i wialiki i mały, i razumny i durny i silny i słaby. Umieje apanawać piaruna, a nia ŭmieje paŭstrymać siabie, adnej rukoju ranić — druhoj lečyć, buduje prytułki dla dziaciej i starcaŭ, a zabiwaje zdarowych i ŭ sile ludziej na wajnie — i t. d. Hetaje źjawišča prysutna tolki čaławieku nidzie ničoha padobnaha ŭ źwiarynym świecie nie znachodzim. A čamu? Bo čaławiek razam dobry i lichi. A adkul heta? Nawuka katalickaja adkazwaje, što pryčynaj hetaha hrech, katory pryšoŭ praz adnaho čaławieka Adama, a z hrachom, jak nastupstwa jaho, pryšła na świet śmierć z usimi jaje