Родныя зьявы (1914)/Зло — не заўсёды зло
| ← Дудар | Зло — не заўсёды зло Апавяданьне Аўтар: Якуб Колас 1914 год |
Старасьць—не радасьць → |
| Іншыя публікацыі гэтага твора: Зло — не заўсёды зло. |
Прапануем да спампаваньня!
Зло не заўсёды — зло.
Цэлае лета вісеў жолуд на старым дубе. Бог ведае, як далей, а пакуль ён быў малы, вялікаго гора зазнаць яму не прышлося. Праўда, на яго тады ніхто не зварачаў і ўвагі: якбы яго і на сьвеці не было, толькі сонейка, выплыўшы з-за лесу, узіралася на яго і пеставала сваім цяплом, бы тая маці. А калі, бывала, яно прыпекала надта горача — любоў часта пераходзіць свае граніцы, — маленькі жалудок хаваўся у цяньку густых лістоў, як пан пад парасонам, і яму заўсёды было добра.
Так і вісеў ён, ні для каго незаметны.
Але-ж ўрэшці вісець яму абрыдла.
Яно такі і праўда: якбы там ні было добра, але калі гэтае дабро цэлы век астаецца без усякай зьмены, то яно лёгка перэстае быць дабром. Гэтак было і з жолудам: захацелася яму другога жыцьця: так і цягнула яго саскочыць з галіны і пакачацца па мягкай зямлі. Не раз ён ужо парываўся зрабіць гэта. Сказаўшы праўду, трохі з ветру гарыць сьвет. Бывала, чуць што ўзыйдзе сонцэ, гэты жартаўнік і штукар-вецер зараз і паткрадзецца, але так, каб ня чуў стары дуб, і пачне баламуціць дубовых сынкоў. Што казаў жолуд, ня ведаю. Болей сьмелы вецер гаварыў грамчэй, і вось што ён шэптаў раз жолуду.
— Дурны ты? я пражы́ў на сьвеці болей вякоў, як лістоў на гэтым дубе, і кажу табе: раз у цябе ёсць сіла, ты заўсёды знайдзеш спосаб жыць на сьвеці, і ты праб’еш сабе дарогу — што́ жывое, жывым і застанецца. —
А стары дуб тым часам гаварыў так. — Сынок! патрывай ешчэ трошкі, падрасьці, ўздужай. О! ты ешчэ ня ведаеш, як цяжка жыць на сьвеці. Паслухай мяне, старога. Ведама бацька: шкада яму сына. — Не пускае бацька, — ціханька шэптаў жолуд на намову ветра.
І трэба-ж было, каб гэту гутарку прачула сьвіньня! Раз, ужо зусім пад восень, жолуд ўбачыў, як пад дуб, рохкаючы, трушком падбегла лапавухая асоба. Углядзеўшыся добра, жолуд абамлеў: на зямлі лежала шмат такіх-жэ, як і ён, жалудоў, і сьвіньня хрумстала іх без усякай жаласьці. На тое-ж яна і сьвіньня, даруй Божэ грэх. З вялікаго страху бедны жолуд задрыжаў, вылузаўся з місачкі і упаў на зямлю у двух кроках ад сьвіньні! Але ўпаў ён як раз у тую яміну, што вырыла сьвіньня сваім ўласным доўгім лычом.
І вось што вышла: сьвіньня хацела паесьці жалуды — і памагла вырасьці аднаму жолуду, вырыўшы яму́ пасьцельку. Жолуд на другі год прарос і стаў дубком, а сьвіньню людзі закалолі, і яна стала мясам.