Першая навука Закону Божага (1936)/Да дзяцей/Беларускі альфабэт (азбука) і практыкаваньні ў чытаньні
| Беларускі альфабэт (азбука) і практыкаваньні ў чытаньні Падручнік Закону Божага Аўтар: Сяргей Паўловіч 1936 год |
Практыкаваньні ў чытаньні → |
Прапануем да спампаваньня!
 |
На месцы гэтага паведамлення павінна быць выява. Калі ласка, дадайце іх, кіруючыся даведнікамі Вікікрыніцы:Выявы і Даведка:Дадаванне выяў. |
Да дзяцей.
Добрыя дзеткі жадаюць быць разумнымі i хочуць вучыцца. Гэта прыгожа. Я буду вас вучыць, дзеткі, а вы старайцеся ўважна слухаць і добра вучыцца. Пачнём-жа з Божай помаччу. Давайце, дзеткі, памолімся шчыранька, каб Бог памог нам хутка асіліць усю азбуку і навучыцца чытаць.
Пры вучэньні дзяцей дома няхай маці або хто яе заступае ў сям‘і падчас заняткаў з дзяцьмі гутарыць з імі аб Богу і жыцьці набожным і навучае іх малітвам. Кожную малітву трэба навучыць чытаць правільна, без ніякае памылкі. Калі дзіця можа ўжо само чытаць, хай карыстаецца гэтай кніжкай, як малітвеньнікам, чытаючы па ёй малітвы штодня, рана і ўвечары. Пасьля гэтага без асаблівых труднасьцяў вывучаць дзеці малітвы напамяць.
| аА | уУ | ||
| а-а-а[1] | у-а уа |
а-у-у-у[2] | |
| мМ | хХ | ||
| му-му ам-ам |
ма-ма мама |
му-ха муха |
ха-ха-ха ах, ух |
| сС | рР | ||
| с-с-с[3] са-ха су-ха |
саха суха сума (су-ма) |
аса раса рама |
р-р-р[4] рама (ра-ма) раса (ра-са) |
| ыЫ | нН | ||
| рама-рамы сыр-сыры мур-муры |
нара мара рама |
сын-сыны насы (на-сы) нара (на-ра) | |
| Мы у мамы. У мамы сын. Сума у Рамана. Муха на сыры. Рама суха. Саха суха. Ах, аса! | |||
| шШ | лЛ | ||
| мыш-мышы шаша шына машына (ма-шы-на) шнуры |
ласы на сыр Раман лысы Шура шыла |
ласы (ла-сы) лысы (лы-сы) Лыса шыла шула Шура | |
| Мама, аса на сыры. Нара мышы. Лыса ласуха. Наш шнур малы. У мамы мала сала. Шыны у машыны. На шашы рушыла машына. | |||
| оО | кК | ||
| ох-ох-ох мох рос нос-насы Сымон услон |
каса-коска кош-кошык саха-сошка шнуры скуры |
рама раса краска Лыса Лыска Сымонка |
крама кол-калы куры (ку-ры) каша (ка-ша) рука (рук) крук |
| Рака шырака. На суку сарока. Калыска у Лукаша. У кошыку салома. У мурох шашок. Шарык ласы на малако. Мама насушыла моху. У нары шолах мышы. У крамах косы, скуры, кашы. Каса на круку. | |||
| вВ | іІ | ||
| вока (во-ка)валы (ва-лы)насы насі | |||
| вухавілысані сіні | |||
| вусыміска - міскіконі | |||
| валасы (ва-ла-сы)вішніімшарыКрынкі | |||
| савахворывалошкі | |||
| Конік сівы. Мухі кусалі карову. Сымонавы сушылі віку. Вышлі хмары на нашы валокі. Мама шаравала лавы і вокны. Сымонка, насі вішні. Іван і Міколка Хролавы лавілі ракі. У мурох совы і шашкі. Варона каркала на суку: кар… кар… кар… Іона. Іоанн. Іісус. Наш храм харошы. У Крынках харошы храм і школа. | |||
| пП | тТ | ||
| лапа - лапы - лап | кот | кут | кот - каты |
| капа - копы - коп | кнот | куст | плот - платы |
| снапы - сноп | кот | путы | кут - куток |
| пух | крот | пуста | тата |
| паша | карыта | тутун | |
| аполак | капыта | асот | |
| піла - пілка | плыт - плыты | капыта | |
| Курта | ніткі | ||
| Снапы у копах. У паху рана. Рана раса на пракосах. Нашы палоскі па раку. Палашка палола мак. Лыка пашло на пасталы. На таку акалот. Тут хата Антонова, а там Астапава. У лапуху рапуха. Апанас куры пас. Карова пашла на атаву. Шпак-птушка. Каршун таксама птушка. Іісус Хрыстос. Апостал Іоанн. Апосталы Сіман, Піліп і Хама. Пасха Хрыстова. У манастыры храмы. На храмах купалы. У храмах іконы. | |||
| бБ | рама брама |
еЕ | |
| баба | бок | елкапасека | |
| рыба | абібок | аерпалена | |
| бурак | абрубак | сенабубен | |
| босы | аброк | лоб-лоба | серпбусел |
| буслы | шыба | Евакубел | |
| боты | рыбак | торба | вербы |
| работа | парабак | труба | Менск. |
| Лыска рабы, а Бобік белы. У школе летам пуста. Сарока белабока. У кутку скрабла мышка. Летам у лесе шмат кветак і птушак. Бабка наварыла міску бобу і мы елі. Усе паселі навакол стала. Рука руку мые. Хлеб белы. На Беларусі шмат лесу. Направа ад лесу было балота.
Вера. Барбара. Бутрым. | |||
| жЖ | дД | ||
| жабалужа | дом | ||
| жытасажа | дым | ||
| жонкакажух | дуб | ||
| жорныкажан | доктар | ||
| ніва - жніва | |||
| дуда - дудка | сады - сад | ||
| калода - калодка | пуды - пуд | ||
| молат | жалуды - жолуд | ||
| малады-малодка | вуда-вудка | ||
| дужы | |||
| Пад дубам жалуды. У жука вусы. Наш Жук — добры сабака. Бабы жалі жыта. У холад кожын молад. Дохтарка дала хвораму парашкі. Вожык ласы на вужы, на мышы. Беларус шануе родны дом. На лужынах тужліва кумкалі жабы. Тутун у кажусе. Дровы паклалі на двары. Па шашы ехалі самаходы. Ні мукі пылінкі, ні солі драбінкі, ні пітва расінкі. | |||
| зЗ | гГ | ||
| замок | мароз | воз | |
| зорка | музыка | вузка | воз |
| заслона | гвозд | ||
| збан | козы | кусака | луг |
| зубы | казлы | кузака | плуг |
| гара | гарод | ||
| губа | горад | ||
| гоні | пуга | ||
| гуз | дуга - дужка | ||
| гарох | дарога-дарожка | ||
| Беларус — добры гаспадар. Мама зрабіла тры градкі пад гуркі. За садам наш гарод. Ззаду гумна была абора. Ганка пашла замуж у Грынкі за Тараса Гарбуза. Вада размыла дарогу. Згінула гора, згінула туга. 3 коміна дым угару — на пагоду. Мама казала казку. Век казуркі кароткі. У другім аддзеле зараз Закон Божы. Бяз Бога ні да парога. «Спары, Божа!» казалі работнікам на полі. Каза. Па-за садам, блізка лесу, вырасла лаза. Прышла каза. Шмат каза папсавала лазы. Лаза засохла, і мала ежы казе. | |||
| цЦ | |||
| цапы | пацук | хлапец | |
| цыбук | па-цу-к | шавец | |
| цыган | дубец | ||
| вецер | ланцуг | кравец | |
| зацірка | лан-ц-уг | акраец | |
| купец — купца | |||
| дубец — дубца | |||
| Ь | столвуголбратбулка | ||
| стольвугольбрацьбульба | |||
| молат - малоць | |||
| каса | мех | ||
| Коськаасінасьмех | |||
| косьцьасьмінасьмецьце | |||
| зьверКузьма | |||
| Зьміцер | |||
| Багаты Цімошка: сабака ды кошка. Жабы жывуць на балоце. Усе мае зборы лапці ды аборы. Кошцы жартушкі, а мышцы сьмерць на вуме. Цаліну вельмі трудна гараць. Малацьбіты цапамі малацілі пшаніцу. Бацька і маці дасталі з кішані гасьцінцы. «Сыць, Божа!» — кажуць у нас, калі есьць хто за сталом. Полацак — стары горад Беларусі, таксама Слуцак і Клецк. На пожні цьвіркалі скакунцы, або конікі. Збожжа адсыпалі на насеньне. У вушох зазьвінела. Мезінны палец самы малы. | |||
| ў | эЭ | ||
| роў | лаўка | цела — цэлы | цэп |
| кроў | Аўген | цені — цэны | гарэх |
| каўнер | Рудаўка | шэры | трэска |
| каўбаса | здароўе | шэршань | стрэл |
| стаўбун | жыў | жэўжык | |
| Стоўпцыпісаўкрэсіванабэдрыкіжэрдка | |||
| Конь быў у аўсе. Воўк вырваў аўцу са стада і павалок у лес. Ні швец, ні жнец, ні ў дуду ігрэц. Жураўлі нізка — зіма блізка. Мароз — сто пудоў на воз. Праўда і крыўда ў сварцы жывуць. Рэдкі сьмехі і пацехі ў бедака. Папаў, як у нерат: ні ўзад, ні ўперад. Вужака грэецца на сонцы. Хто гарэ, хто барануе — усіх Бог параўнуе. Хто рана ўстае, таму Бог дае… Трэба шанаваць бацькоў. Нікому не рабеце злога. Грэх завідаваць. Сьвет цэлы ў руках Божых. | |||
| яЯ | чЧ | ||
| яма | Венік - вянок | ||
| ягня | блыха - бляха | ||
| язык | сук - сучок | ||
| чыж | лешч | ||
| чуб | шчака | ||
| чорт | шчаціна | ||
| ягада | знаць - зьняць | ||
| мяжа | смык - смычок | ||
| цяля | волягрэбля | ||
| жняя | доляПярэста | Шаулічы | |
| чарот | прозьвішча | ||
| чарод | Шаркаўшчына | ||
| чарапок | Бацькаўшчына | ||
| калач | Зарэчча | ||
| У бары што хочаш бяры. На яду мастак, на работу сяк-так. Хрушчы вельмі нішчаць дрэвы. Ярмо для вала, аброць для каня. Поўсьць у ваўка даўгая, густая, шэрая. Наўбоччы сяла стаяла старэнькая царква. Ільля наробіць гнільля. Прыйшла Прачыста — стала поле чыста. Поўнач пеўні пракрычалі. Вільня — вялікае места. Янка Купала і Якуб Колас — беларускія паэты. Свая сярмяжка нікому не цяжка.
Загадка. Чатыры чатырнічкі, на кожным чатырнічку пяць пяцернічкаў. Беленькія курачкі з падпечча глядзяць. Богу памаліся, ды за работу бярыся. Божа, памажы, а ты, нябожа, не ляжы. У Вялікі Чацьвер сьвяшчэньнік прычасьціў усіх нас, вучняў. Спас — усяму час. | |||
| Й | |||
| кіі - кій | мой | хвойка | |
| раі - рой | май | байка | |
| гнаі - гной | дай | лейка | |
| вей | шыйка | ||
| краіна - край | сей | жуйка | |
| паіць - пойла | Сяргей | вясной | |
| заіка - зайчык | весялей | ||
| Беларусь — мой родны край. Хоць і ў родным краі, але не ў раі. Няхай Бог крые нас ад усялякага няшчасьця. Слухайце настаўнікаў вашых. Хлопча, захоўвай чыстату — не качайся ў пяску, не бяры рукамі гразі. Перад ежай і пасьля ежы мый зубы. Ня тры вачэй кулаком, дый яшчэ нямытым. Кулік чайку ўзяў за чубайку. Андрэй за ўсіх мудрэй. У вырай рана птушачкі ляцяць. Калі кошка мыецца лапай — гасьцей варажыць. Працуй да поту, а еж у ахвоту. Прыйшоў Пятрок — адпаў лісток; прыйшоў Ільля — адпала два. Першы чалавек і гаспадар у Польшчы — Прэзыдэнт. Цяпер Прэзыдэнтам прафэсар Ігнат Масьціцкі. | |||
| ДЗЬДЗДЖ | юЮ | ||
| дзеці | дождж | уюн | маю |
| дзень | сяджу | цюцька | мыю |
| дзьверы | хаджу | юшка | чую |
| рэдзька | барджэй | юргіня | пяю |
| дзядзька | ураджай | Юлька | клею |
| Сядзіць на кані, а пытаецца, дзе конь. Годзе табе бібікі біць, казаў бацька. Не ўважай на ўраджай, а жыта сей. Два суседы едуць, дзьве суседкі ядуць. Званок у полі дзын-дзын. Вужакі і жабы абуджаюцца на вясну. Дзякуем за хлеб, за соль, за кашу, дый за міласьць вашу. Барбара масьціць, а Мікола гвазьдзіць. Луста ды капуста, ня будзе ў жываце пуста. Паўлюк сеў на крук. Юры пасець каровы, а Мікола коні. Надзьмуўся, як мыш на крупы. Аднаго Юрку ўпусьцілі, і ўся хата заюрылася. На Узьвіжаньня пару — гадзіны і вужакі хаваюцца ў нару.
Прыказка. Каб ня ежка, не адзежка, дык была-бы грошай дзежка. Каток і козьлік. Там коцік вусаты па садзіку бродзіць, | |||
| ёЁ | |||
| пень | возера | сястра | вяслоесьць |
| пянёк | вазёры | сёстры | вёслыёсьць |
| лёд | жывёла | кацянё | |
| клён | калёсы | мышанё | |
| цёпла | самалёт | шчанё | |
| На Беларусі шмат ёсьць вёсак з назовам «Навасёлкі». Калі ёсьць у мяшку, будзе ў гаршку. Есьць за вала, робіць за камара. Кукарэку — баба ў рэку, а дзед за ёю — з качаргою. Сёлета ўсё на полі добра: і жыта ядраное, і ячмень — вусач і авёс — касмач. Наш Васіль на работу ня сіл, а як клёцкі ў малацэ — за чацьвярых валачэ. Там, у гары, з-па-над Нёмна сяло глядзела з сіня — цёмна. Прыйшлі куры на хаўтуры: варабейка памёр. Сьвяты Пётра ў косы звоніць, а сьвяты Павал граблі робіць. Сёмуха — вясёлае сьвята.
Загадка. Летам ёлка, а зімою цёлка. Першы Маршал Польшчы — Язэп Пілсудскі. Ён адбудаваў сучасную Польшчу. Памёр 12 траўня 1935 г. Пахаваны ў Кракаве. Каля Кракава сыплюць на чэсьць Яго вялізарны курган. | |||
| фФ | апостроф | ’ (слав. Ъ) | |
| фасоля | фатаграфія | аб‘езд | |
| фабрыка | торф | ад‘езд | |
| фэльчар | фальварак | пад‘яжджаць | |
| флюс | Мітрафан | зрэб‘е | |
| фігура | Дарафей | надвор‘е | |
| сям‘я | п‘е | ||
| Дзям‘ян | п‘яны | ||
| Лук‘ян | звар‘яцеў | ||
| пер‘е | д‘ябал | ||
| узгор‘е | Забор‘е | ||
| Мурза зафыркала на сабаку. Фанераю абіваюць шафы, шуфляды. На жабраку адно зрэб‘е. Зачыні ўжо фортку. Ёсьць павер‘е: ня можна ката вазіць на возе. На Грамніцы нап‘ецца певень вадзіцы, а на Юр‘я наесцца вол травіцы. Ня я б‘ю, вярба б‘е: за тыдзень Вялікдзень. Хто сее ў лёд, той п‘е мёд. Як прыйдзе Юр‘ева раса — не патрэбна коням аўса. Плакаў, плакаў — усё Бог аднакаў, а як (Пятрук) пачаў скакаць, тады Бог пачаў даваць.
Загадка. Два вяпры між сабою б‘юцца, сякуцца, аж з іх пена цячэ. Соф‘я, Вера, Надзея і Любоў. Іх сьвята — 17-30 верасьня. Мар‘і — 1-14 красавіка. | |||