На крэсах (1927)/IX
| ← VIII. „Пан“ Янэк и „пан“ Міхась | IX. У пана ротмістра весела Аповесьць Аўтар: Алесь Гародня 1927 год |
X. Марылька → |
Прапануем да спампаваньня!
РАЗЬДЗЕЛ IX
А у пана ротмістра весела…
∗
∗ ∗ |
Шампанскае іскрыцца ў бакалах. У „шыкарных“, пазычаных у Моўшы Шмулевіча, варшаўскага срэбра пасудах — крушон: у сэкце — плаваюць кавалкі ананасаў і іншае дарагое садавіны, спэцыяльна прывезенай з Берасьця.
А на сталох — чаго, чаго толькі там няма!
∗
∗ ∗ |
У пана ротмістра Заблоцкага баль. Баль, якога даўно ня бачылі панове афіцэры з бяроскіх казармаў.
І вельмі сваячасова:
Толькі што пан ротмістр атрымаў ад пана начальніка дэфэнзывы загад: а трэцяй гадзіне ўначы выступіць супроць бандытаў, што хаваюцца ў Спораўскіх лясох. Тых самых, што
ў жандараў зброю пакралі. І Трамбацкага падпалілі.
Справа рызыкоўная: бойка ў лесе. Дарогі дрэнныя. Сьцежкі — малавядомыя. Вялікай колькасьці людзей захапіць з сабою нельга.
Галоўнае — захапіць неўспадзеўкі.
Рызыкоўная штука.
— Можа заб‘юць?
∗
∗ ∗ |
Калі служыць у жандарах,
ды яшчэ ў польскіх,
ды яшчэ на ўсходніх крэсах,
ды яшчэ ў 1923 годзе, —
трэба быць гатовым спаткаць сьмерць кожную хвіліну.
Яна вартуе ваяку ўсюды:
Ноччу — у хаце. У дзень — на вуліцы. У горадзе — з-за вугла. У лесе — з хмызьняку.
У балоце, у рэчцы — з высокага чароту.
У полі — з-за капы сена. На шляху — з-пад моста.
Адным словам, — усюды, з усіх бакоў.
А калі едзеш па чыгунцы, дык будзь гатоў:
Можа яна выскачыць з-пад рэек ці шпалаў — касою зловіць паравоз за комін, а потым так пхне ўвесь цягнік сваімі моцнымі кастлявымі рукамі, што ён перавернецца і паляціць пад адкос.
І здарыцца гэта абавязкова на такім высокім месцы, што потым нават варона тваіх костак не зьбярэ.
∗
∗ ∗ |
Але вельмі сваячасова зрабіў баль пан ротмістр:
перад гарачай справай трэба крыху пазабавіцца.
∗
∗ ∗ |
Весела гавораць, перабіваючы адзін аднаго, п‘яныя госьці.
Паненкі — этуалі з Варшавы, з „Otel Polonia“ скачуць фокстрот.
∗
∗ ∗ |
Дзякуючы гэтым праклятым паўстанцам, яны ледзь ня страцілі лепшых сваіх вопратак.
На шчасьце — пажар пачаўся не з палацу, і яны мелі час вынесьці свае рэчы з пакояў на двор.
Было вельмі страшна.
Добра яшчэ, што бандыты дагадаліся падпаліць двор увечары, а не раніцаю на другі дзень.
З п‘яных паноў і паненак бадай ніхто-б і падняцца ня змог. Ніхто-б ня ўцёк. Усе згарэлі-б.
∗
∗ ∗ |
Што там — згарэлі-б!
Няхай сабе.
Наогул усе гэтыя пузатыя провінцыяльныя паны мала цікавілі Адэльку.
Галоўнае — гэта атрымаць грошы, добры куш грашанят.
Тады — вярнуцца ў Варшаву. Там у Адэлькі прыяцелі.
Вось, хоць-бы Ўладэк. Той малады афіцэрык. Такі пекны хлапец!
∗
∗ ∗ |
Бедны…
Меў і ён калісьці таксама маёнткі… Там недзе ў Меншчыне, у бальшавікоў… Усё адабралі хлопы…
А цяпер —
усё, што толькі зарабляла Адэлька, усё, што заставалася ў яе пасьля расплаты з краўцамі, ювелірамі і гэтак далей, — усё аддавала яна яму…
Шкада-ж хлопца!
∗
∗ ∗ |
А выдаткі ў Адэлькі вялікія: вопратка дорага каштуе, — а бяз шыкарных туалетаў — у „Otel Polonia“ нельга.
Асабліва вельмі добра, што ад пажару не згарэла яе вопратка. Хоць, папраўдзе кажучы, неяк дзіўна падумаць, што Адэлька гэтак цікавілася адзеньнем.
Паглядзеўшы на яе, можна было падумаць наадварот.
Усе стараньні ўжывала яна дзеля таго, каб абыйсьціся бяз вопраткі, каб паказаць сваё голае цела.
∗
∗ ∗ |
Бэзавыя, рыжаватыя панчохі. Зборчатыя чорныя падвязкі. Брасьлеткі, пярсьцёнкі, брошачкі, кулёны…
Золата, плятына, крышталёва-чыстыя дыямэнты, каралі з малочна-белых, ледзь-ледзь пабліскваючых, матавых пэрляў.
Зялёныя, як сьвежая сенажаць у траўні месяцы, смарагды. Блакітныя, як неба, аквамарыны. Сінія, яскравыя сапфіры. Чорныя, напрасьвет — чырвоныя, як кроў на жандарскіх шаблях, рубіны-крывавікі. Жоўтыя, як асеньняе лісьце, амэтысты
∗
∗ ∗ |
Нават абуцьцё, здаецца, ёй было непатрэбным, бо з залатістае яе пантоплі, „сам“ пан палкоўнік піў „дэмі-сэк Мумм“…
∗
∗ ∗ |
Бедная Адэлька!
Пэўна, ня было-б табе гэтак весела, калі-б ты магла ўбачыць, хоць-бы адным з двух тваіх аквамарынавых вочак, у Варшаве —
у „Otel Brystol“ — у асобным габінэце тваю-ж таварышку, Ванду Гласеўскую, і — з пантоплі, зьнятае за хвіліну перад тым з яе малюсенькае ножкі, п‘ючага свайго Уладзіка!
∗
∗ ∗ |
Нічога. Весяліся.
Ты гэтага ня бачыш.
„Отэль Брыстоль“, на шчасьце, далёка!
∗
∗ ∗ |
Бальшавічку з Дзятлава прыгаварылі да сьмерці.
Заўтра — расстрэл.
∗
∗ ∗ |
А пекная дзяўчына!
Прападзе ні за што.
Адны толькі вялікія чорныя вочы чаго варты…
∗
∗ ∗ |
— Панове госьці!
Уношу пропозыцыю. Можа каго-небудзь з вас гэта пазабавіць… Зараз я прыкажу прывесьці вельмі пекную дзяўчыну. Калі вы абразіцеся, даражэнькія мае паненачкі, — дарэмна.
Яна — хамскае пароды. З вамі спрачацца ня можа. Да таго-ж — арыштантка.
Мне прышла ў галаву думка, што абстаноўку сёнешняга вечара можна выкарыстаць для адной вельмі цікавай службовай справы. Злучыць, значыць, прыемнае з карысным.
Слова гонару, гэткае красулі, колькі ні езьдзіў па белым сьвеце, яшчэ нідзе ня бачыў.
∗
∗ ∗ |
Госьці зацікавіліся.
Паненкі не спрачаліся.
∗
∗ ∗ |
Рэшта было справаю пяці хвілін.
Жандар Антэк, які быў у ротмістра за лёкая, пабег у турму з запіскаю.