Нарысы

Нарысы Аўтар: Рабіндранат Тагор Пераклад: Вацлаў Ластоўскі Крыніца: Крывіч, № 2

Вершы *** I woke and found his letter, *** Sudas, the gardener, *** Bring beauty and order into my forlorn life, woman (зборнік Fruit-Gathering 1916) ды верш Brahman.

Прапануем да спампаваньня!

I

Я прахапілася раным раненька і знайшла ліст ад яго.

Я ня ведаю што ён піша, бо ня ўмею чытаці.

Я не стурбую мудрага чалавека і не адарву ад кніг яго. Бо хто ведае, ці трапіць ён вычытаць тое, што ў лісьце пераказана.

Не, лепш прытулю ліст да майго сэрца ды патрымаю каля чала.

А калі ноч прыдзе і зоркі, адна за другой, замігцяць на небе, я разгарну яго на маіх грудзёх і моўчкі буду ўслухацца.

Лісьцё дрэваў, што шумяць пад тхненьнем, ветру, будзе чытаць яго; а сем мудрых зорак стануць апаведаць мне аб ім з неба.

Я не магу знайсьці таго, што шукаю: я не магу зразумець таго, чаго хацела-бы навучыціся; але гэты нячытаны ліст спатоліў душу маю і ў песьні ператварыў сумныя думы мае.

II

Судас-агроднік сарваў ў сваім ставе апошню кветку лотаці, якая ухавалася ад страшэннага спуставаньня зімы, і нёс, каб прадаць яе каралю, каля брамы палацу.

Але тут сустрэў яго падарожны, які мовіў яму:

— Вазьмі сколькі жадаеш за опошню лотаць! Я хачу яе ахвяраваць Буддзе!

Судас сказаў:

— Калі ты заплаціш мне адзін чырванец, то гэта кветка стане тваею!…

Падарожны ужо плаціў.

Якраз пад той момант вышаў кароль купіць кветку, бо ён кіраваўся з дому, ў сьвятыню Будды і думаў:

— Добра было-бы ахвараваць тую апошню лотаць, што красуе зімой!..

Калі агроднік сказаў, што яму давалі за кветку чырванец, то кароль выняў дзесяць. Але падарожны падвоіў цану.

Тады агроднік, будучы дужа скупым і хочучы вялікшага зыску з тэй кветкі, за якую так таргаваліся падарожны і кароль, пахіліў галаву і сказаў:

— Я не магу прадаць гэтае лотаці

. . . . . . . . .

Ў глухой цішыне паўднёвага гаю, за гарадзкімі мурамі стаяў Судас — агроднік —перад Буддай, на вуснах якога спачывала маўчаньне любові і з вачэй якога ясьнеў спакой ранічнае зоркі ў часе чыстай, як раса, восені.

Судас узіраўся ў яго аблічча, палажыў лотаць каля ног яго, а галаву сваю скланіў аж да запарушанай зямлі.

Будда пасьміхнуўся і спытаў:

— Чаго жадаеш мой сыну?…

І Судас адказаў:

— Каб ты дакрануўся да мяне тваімі нагамі!

III

Красу і супакойнасьць ўнясі ў маё безладнае жыцьцё, як калісь ты, жана, ўнасіла іх ў мой дом, калі жыва была.

Чыста зьмяці пылам запарушаныя астаткі дзён маіх. Напоўні ўшчэрць парожнія жбаны мае. І папраў тое, што было занедбанае.

Тады адчыні апошнія дзьверы Сьвятыні маей, засьвятлі сьвечкі, і мы, змучаныя, станемо разам перад нашым Богам.

IV

Сонца хавалася за заходны бераг ракі; і апошнія яго праменьні падалі, прабіваючыся праз лесавую гушчу.

Пастухі з недалёкага манастыра, пазаганяўшы статак, сядзелі каля агня і ўважна слухалі вялікага Вучыцеля Готамо, не прапускаючы ніводнага згуку яго слоў; ажно прышоў чужы хлапец. Ен павітаў Вучыцеля і, даючы ў дар яму кветкі і фрукты, прыпаў да ног яго і сказаў пявучым галаском:

— Вучыцелю, я прышоў да цябе, каб ты ўзяў мяне з сабою, калі пойдзеш ў дарогу да найвышэйшай праўды!… Саціякама — імя маё!…

Ласкавасьць няхай апачывае над табою! — сказаў Вучыцель. 3 якога ты роду, маё дзіцятка? Бо голькі браманы лічаць сябе годнымі найвышэйшай праўды!…

— Вучыцелю! Ня ведаю, з якога я роду. Пайду і спытаю маці сваю.

Сказаўшы гэта, разьвітаўся Саціякама і ў брод перайшоўшы рэчку, пабег да сваей маткі ў хатку, якая стаяла ў канцы беднай вёскі.

Сьвечка кідала сваё мутнае сьвятло ў хатцы; а маці стаяла ў дзьверах, чакаючы звароту свайго сына. Яна ўзяла яго ў свае абоймы; цалавала залатыя яго валасы і пытала, як прыняў яго Вучыцель.

— Як звалі майго бацьку, дарагая мама? — спытаў хлапец, — бо толькі браману гожа імкнуцца да найвышэйшае праўды… сказаў мне Готама!

Кабета сумна пахіліла галаву і ціха прамовіла:

— Беднай была я ў маей моладасьці; і многа паноў я мела. Карміла цябе грудзьмі сваімі маці твая Габаля, маё золатца, якая нямела ніякага мужа!..

Першыя прамені сонца цалавалі вярхі дрэў наўкол лесавога манастыра.

Вучні з пакалмачанымі і мокрымі ад ранічнага купаньня валасамі, сядзелі пад старым дрэвам каля вучыцеля. Тады падышоў Саціякама.

Ен скланіўся ў ногі Мудраму і моўчкі чакаў стоячы.

— Скажы мне, спытаў яго Вялікі Вучыцель, з якога роду паходзіш ты?

— Вучыцелю, — адпавядаў хлапец, я ня ведаю. Маці мая мне сказала, калі я яе пытаўся: «ў маей моладасьці я служыла многа якім паном, а цябе ўскарміла сваімі грудзьмі маці твая Габаля, каторая ня мела ніякага мужа».

Тады паднялося глухое нездаволеньне паміж вучняў, быццам сярод пчолаў у вульлі, калі стрывожаць іхны спакой, нездаволеньне безсаромлівасьцю гэтага выкідыша людзкой грамады.

І ўстаў Вялікі Вучыцель са свайго месца, выцяг свае рукі, прыгарнуў хлапца да грудзёў сваіх і сказаў:

— Найдабрароднейшы з усіх браманаў гэта ты, маё дзіцятка! Табе прыпала найвартнейшая спадчына — спадчына праўды.

ПЕРАКЛАЎ Л.А.