Домбі і сын/57

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Раздзел LVI. Шмат хто ў захапленні, а Баявы Певень нездаволены Раздзел LVII. Яшчэ адно вяселле
Раман
Аўтар: Чарльз Дыкенс
1848 (пераклад 1938)
Раздзел LVIII. Праз некаторы час

Спампаваць тэкст у фармаце EPUB Спампаваць тэкст у фармаце RTF Спампаваць тэкст у фармаце PDF Прапануем да спампаваньня!




РАЗДЗЕЛ LVII

Яшчэ адно вяселле.

Містэр Саундс, бідль і місіс Міф, прыслужніца, рана занялі свае пасты ў прыбранай царкве, дзе адбыўся шлюб містэра Домбі. Сёння раніцой жоўтатвары стары джэнтльмен з Індыі мае намер узяць шлюб з маладзенькай асобай, чакаюць шэсць карэт з гасцямі, і місіс Міф ведае аб тым, што жоўтатвары стары Джэнтльмен можа зымасціць дарогу да царквы брыльянтамі і бадай ці зменшыцца ад гэтага яго багацце.

Містэр Саундс сядзіць на ступеньках, а місіс Міф абмятае пыл у царкве, калі з'яўляецца скромна апранутая маладая пара. Завяўшы чапец місіс Міф паварачваецца да гэтай пары, бо гэты ранні візіт унушае ёй думку, што справа ідзе аб шлюбе ўпотайку ад блізкіх. Але маладыя людзі не маюць намеру браць шлюбу — «мы хочам толькі агледзець царкву», кажа джэнтльмен. З прычыны таго, што ён совае ў руку місіс Міф шчодрую ўзнагароду, кіслая яе фізіяномія праясняецца, а завяўшы чапец і худая высахлая фігура з шорахам прысядаюць.

— Кхм! — пакашлівае місіс Міф; кашаль у яе такі самы сухі, як сена ў падушках, якія прызначаны для каленапракланення і даручаны яе клопатам. — Я не памылюся, калі скажу што ў адзін з бліжэйшых дзён вы яшчэ прыдзеце да нас, дарагія мае!

Яны паглядаюць на таблічку, устаўленую ў сцяну на ўспамін аб памёршым. Яны стаяць далёка ад місіс Міф, але місіс Міф бачыць краем вока, што дзяўчына апіраецца на руку джэнтльмена, а той нахіляецца да яе.

— Ну, ну, — кажа місіс Міф, — магло быць і горш. З вас атрымаецца слаўная парачка!

Шчырага пачуцця не адчувалася ў заўвазе місіс Міф. Яна гаворыць выключна з дзелавога пункту гледжання. Бадай ці яна цікавіцца парачкамі больш, чым трунамі. Але містэр Саундс, уродлівы і апрануты ў сурдут з пунсовай абшыўкай, адрозніваецца іншым тэмпераментам. Пакуль яны стаяць на ступеньках і паглядаюць услед маладой пары, ён гаворыць, што ў дзяўчыны прыгожая фігура, хіба не праўда? і, наколькі ён мог разгледзець (з царквы яна вышла з апушчанай галавой), надзвычай прыгожанькі тварык.

— Дапраўды, місіс Міф, — з прыемнасцю кажа містэр Саундс, — яе можна назваць сапраўдным розанам.

А аб чым гаворыць маладая пара, вышаўшы з царквы і накіроўваючыся да варот?

— Дарагі Уолтэр! Як я вам удзячна! Цяпер я паеду шчаслівая.

— А калі мы вернемся, Фларэнс, мы прыедзем сюды і зноў наведаем яго магілу.

Фларэнс пазірае бліскучымі ад слёз вачыма на яго ласкавы твар і вольнай рукой сціскае другую маленькую ручку, што нясмела апіраецца на яго руку.

— Цяпер надта рана, Уолтэр, і на вуліцы амаль няма людзей. Пойдзем пехатою.

— Вы стоміцеся, дарагая мая.

— О, не! Я вельмі стамілася тады, калі мы першы раз ішлі разам, але сёння я не стамлюся.

Яны выбіраюць самыя ціхія вуліцы і стараюцца не набліжацца да той, дзе знаходзіцца ранейшы яе дом. Раніца ясная, цёплая, летняя, і сонца свеціць, калі яны ідуць у напрамку да шэраватага туману, што навіс над Сіці.

Нарэшце, яны паварочваюць у больш цёмныя і вузкія вуліцы, дзе толькі на рагу можна ўбачыць сонца, то жоўтае, то чырвонае, якое выглядае праз туман. Па ўсіх гэтых вузкіх дварах, завулках і панурых вуліцах Фларэнс, апіраючыся на яго руку, ідзе, закаханая і даверлівая, каб зрабіцца яго жонкай.

Сэрца яе пачынае біцца мацней, калі Уолтэр гаворыць ёй, што іх царква зусім блізка. Яны праходзяць міма вялікіх гандлёвых складаў, дзе ля дзвярэй стаяць падводы, а мітуслівыя вознікі застаўляюць ім дарогу, але Фларэнс не бачыць іх і не чуе; і вось настае цішыня, дзённае святло гасне, дрыжачая Фларэнс стаіць у царкве, дзе нейкі дзіўны пах нагадвае аб склепе.

Бедна апрануты старэнькі — той, што званіў у нудны звон, — вядзе у старую, карычневую, абшытую панеллю пыльную рызніцу, якая нагадвае шафу для пасуды, адкуль вынялі паліцы; там з'едзеныя чарвямі кнігі слаба патыхаюць табакай, ад гэтага пачынае чыхаць хныкаючая Ніпер.

З'яўляюцца капітан, дзядзька Соль і містэр Тутс; свяшчэннік надзяе ў рызніцы стыхар, а клерк ходзіць вакол, здзьмухваючы з яго пыл; і вось малады і маладая стаяць перад алтаром. Няма ніводнай шаферкі, калі не лічыць С'юзен Ніпер; няма пасаджанага бацькі, калі гэта не капітан Катль. Чалавек на драўлянай назе з сінім мяшком, жуючы гнілы яблык, уваходзіць у царкву паглядзець, што там робіцца, але, не знайшоўшы нічога цікавага, чыкільгае да выхаду і стукае сваёй дзеравяшкай, абуджаючы водгулле.

Яны — павянчаны, яны распісаліся ў старых кнігах, якія прымушаюць чыхаць, стыхар свяшчэнніка зноў схован у пыльнае месца і свяшчэннік пайшоў дадому. У цёмным кутку цёмнай царквы Фларэнс паварачваецца да С'юзен Ніпер і плача ў яе абдымках. У містэра Тутса чырвоныя вочы. Капітан паліруе сабе нос. Дзядзька Соль зняў з ілба акуляры і пайшоў да дзвярэй.

Было вырашана не варочацца да Мічмана, а расстацца тут. Карэта чакае непадалёку.

Міс Ніпер не можа прамовіць ні слова, яна толькі ўсхліпвае, задыхаецца і абдымае сваю гаспадыню. Падыходзіць містэр Тутс, пацяшае яе і бярэ на сваю апеку. Фларэнс працягвае яму руку, ад шчырай удзячнасці падстаўляе яму губы, цалуе дзядзьку Соля і капітана Катля, і малады муж вядзе яе.

Але С'юзен не можа дапусціць, каб у Фларэнс астаўся такі сумны ўспамін аб ёй. Яна мела намер трымацца зусім інакш і цяпер горка дакарае сябе. Цвёрда вырашыўшы зрабіць апошнюю спробу і выправіць справу, яна пакідае містэра Тутса і бяжыць за карэтай, каб на развітанне паказацца з усмешкай на твары. Капітан, адгадаўшы яе намер, бяжыць услед за ёю, бо ён лічыць сваім абавязкам праводзіць іх вясёлымі выгукамі. Дзядзька Соль і містэр Тутс застаюцца ззаду і чакаюць перад царквою.

Карэта ад'ехала, але вуліца, вузкая, застаўленая экіпажамі, крута падымаецца пад гару, і С'юзен не сумняваецца ў тым, што бачыць карэту, якая спынілася на некаторай адлегласці. С'юзен пакідае ззаду капітана і падбягае да яе. Яна заглядае ў акно, бачыць Уолтэра, а каля яго ціхманы тварык, і хлопае далонямі і крычыць:

— Міс Флой, любачка! Паглядзіце на мяне! Цяпер мы ўсе такія шчаслівыя, дарагая! Яшчэ раз да пабачэння, мая ненаглядная, да пабачэння!

Як ухітраецца гэта зрабіць С'юзен, яна і сама не ведае, але яна прасоўвае галаву ў акно, цалуе Фларэнс і абдымае яе за шыю.

— Цяпер мы ўсе такія… такія шчаслівыя, дарагая мая міс Флой! — кажа С'юзен, у якой падазрона перарываецца голас. — Цяпер вы не будзеце на мяне злаваць! Не будзеце?

— Злаваць, С'юзен!

— Не! Ведаю, што не будзеце. Я і кажу, што не будзеце, любая мая, дарагая! — крычыць С'юзен. — А вось і капітан… ваш сябра капітан… ён таксама хоча яшчэ раз развітацца!

— Ура, Радасць майго Сэрца! — крычыць на ўсё горла капітан, чый твар выказвае глыбокае хваляванне. — Ура, Уольр, мой хлопчык! Ура! Ура!

С'юзен Ніпер мужна даводзіць справу да канца. Яна ўсміхаецца сваёй гаспадыні, усміхаецца праз слёзы да апошняй хвіліны. Калі-ж С'юзен астаецца, нарэшце, ззаду, капітан, у якога канцы каўнерыка шалёна развяваюцца, прадаўжае то з'яўляцца, то знікаць у акне, выкрыкваючы: «Ура, мой хлопчык! Ура, Радасць Сэрца!», пакуль спроба збегчыся з карэтай не робіцца безнадзейнай. Нарэшце, калі карэта паехала, С'юзен Ніпер, да якой далучаецца капітан, траціць прытомнасць, і яе нясуць у булачную, дзе яна ачуньвае.

На царкоўным дварэ дзядзька Соль і містэр Тутс, прысеўшы на каменны падмурак агарожы, цярпліва чакаюць звароту капітана Катля і С'юзен. З прычыны таго, што нікому не хочацца гаварыць, або слухаць размовы, то яны складаюць надзвычайную кампанію і надта задаволены адно другім. Калі яны ўсе разам варочаюцца да маленькага Мічмана і сядаюць снедаць, ніхто не можа праглынуць ні кавалачка. Капітан Катль з прытворнай прагнасцю накідваецца на тост, але пасля адмаўляецца ашукваць іншых. Пасля снедання містэр Тутс гаворыць, што прыдзе вечарам, і цэлы дзень блукае па горадзе, адчуваючы сябе так, як быццам два тыдні не клаўся спаць.

Вярнуўшыся вечарам, містэр Тутс паведамляе С'юзен Ніпер, што ніколі яму яшчэ не было так нудна, і, аднак, у гэтым ёсць штосьці прыемнае. Ён поўны давер'я да яе і расказвае, як было ў яго на душы, калі яна шчыра выказала яму сваю думку аб тым, ці можа міс Домбі калі-небудзь яго пакахаць. У парыве давер'я, народжанага гэтымі ўспамінамі і слязмі, містэр Тутс прапаноўвае выйсці разам і купіць чаго-небудзь на вячэру. Міс Ніпер згаджаецца; яны купляюць шмат прысмакаў і, пры дапамозе місіс Рычардс, сервіруюць надта добрую вячэру да таго часу, пакуль стары Соль і капітан варочаюцца дадому.

Капітан і стары Соль пабывалі на барту карабля, правялі туды Ды, паглядзелі як пагружаюць скрынкі.

Ім ёсць што расказаць аб папулярнасці Уолтэра, аб тым, як выгадна ён прыстроіўся на караблі, і аб тым, як выявілася, што ён увесь час паціхеньку працаваў, каб зрабіць сваю каюту «карцінкай», паводле слоў капітана, і здзівіць сваю маленькую жонку.

Стары інструментальны майстар заклапочаны і безуважлівы больш, чым хто-б там ні было, і надта блізка да сэрца прымае вяселле і разлуку. Але вялікае ўцяшэнне яму дае прысутнась старога яго прыяцеля Нэда Катля, і ён з ўдзячным і задаволеным выглядам садзіцца вячэраць.

— Мой хлопчык астаўся жывым і робіць поспехі, — кажа стары Соль Джылс, паціраючы рукі. — Ці маю я права не быць удзячным і шчаслівым?

Капітан, які яшчэ не сеў за стол, мітусіцца, а цяпер падышоў да свайго крэсла, нерашуча паглядае на містэра Джылса і кажа:

— Соль! Там унізе ляжыць апошняя бутэлька старой мадэры. Ці не хочаце прынесці яе адтуль і распіць за здароўе Уольра і яго жонкі?

Інструментальны майстар, задуменна паглядаючы на капітана, апускае руку ў бакавую кішэню сурдута кафейнага колеру, дастае бумажнік і вымае адтуль пісьмо.

— Містэру Домбі, — кажа стары. — Ад Уолтэра. Паслаць праз тры тыдні. Я прачытаю яго.

«Сэр. Я жаніўся на вашай дачцэ. Яна накіравалася са мною ў далёкае плаванне. Быць адданым ёй — азначае не прад'яўляць ніякіх патрабаванняў ні да яе, ні да вас, але богу вядома, што я ёй адданы.

Чаму, кахаючы яе больш за ўсіх на свеце, я тым не менш без усякіх дакораў сумлення звязаў яе жыццё з маім, поўным нягод і небяспек, — аб гэтым я не хачу вам гаварыць. Вы ведаеце — чаму, і вы яе бацька.

Не дакарайце яе. Яна ніколі не дакарала вас.

Я не думаю і не спадзяюся, што вы калі-небудзь мне даруеце. Менш за ўсё я на гэта разлічваю. Але калі прыдзе час, калі для вас уцехай будзе ведаць, што каля Фларэнс ёсць чалавек, які імкнецца ў жыцці да вялікай мэты — сцерці яе ўспамінкі аб ранейшым смутку, тады — заяўляю вам аб гэтым урачыста — гэта ўпэўненасць можа быць вам апорай».

Саламон старанна хавае пісьмо ў бумажнік, а бумажнік хавае ў кішэню сурдута.

— Нэд, сёння мы яшчэ не разап'ем апошнюю бутэльку старой мадэры, — задуменна кажа стары.

— Рана яшчэ, — згаджаецца капітан. — Так. Рана яшчэ.

С'юзен і містэр Тутс далучаюцца да гэтай думкі. Памаўчаўшы, усе садзяцца вячэраць і п'юць іншае віно за здароўе маладых; а апошняя бутэлька старой мадэры, укрытая пылам і павуціннем, астаецца некранутай.