Варта (1918)/«На варце!»

На варце!
Публіцыстыка
Аўтар: Язэп Варонка
Кастрычнік 1918 году

Варта →

Прапануем да спампаваньня!

I-ы год выдання.

Менск.

ВАРТА

Беларускі літэратурно-грамадзянскі, навучно-гістарычны і эканамічны штомесячнік з ілюстрацыямі.

№ 1.

Кастрычнік (Октябрь) 1918 года.

№ 1.

„На варце!“.

Здзейсьніваючы свае даўно жаданыя лятуценьня — палажыць фундамэнт пад такі орган друку для Беларусі, каторы мог бы зрабіцца нашай нацыанальнай энцыклопэдыяй і у каторым усе пытаньня мамэнта ад палітыкі да сельскае гаспадаркі, ад пісьменнасьці да архэологіі маглі бы знайсьці самае яркае высьветленьне, — я наважыўся у гэты першы беларускі штомесячнік уліць гэты патрэбны для нашае культуры культуры зьмест.

Цярністы шлях беларускаго нацыанальнаго адраджэньня, яшчэ больш цярністым стаў ён тагды, калі чыста-нацыанальныя пытаньня спаткаліся на дзелі з вузка-палітычнычмі,

калі ворагі нацыанальнаго адраджэньня нашае бацькаўшчыны выказалі яўную непрыхільнасьць і у стасунку да нашаго народу.

На страніцах нашаго штомесячніка, павэдлуг магчымасьці, будуць разгледацца усе гэтыя тэмы усестаронна. Але час ні жджэ… Рана яшчэ судзіць аб выявах (рэзультатах), якія ні былі бы іх прычыны. Трэба падымаць культуру, даць развіцца маладым узышоўшым расткам, трэба прасьвеціць і усьвядоміць народ і прасьветляць здарэньня справядліва, без сваіх тэндэнцый. Праўдзіваго твару падзей ніколі ні схаваеш, рана або позна народ, калі прачнецца і пратрэ заспаныя вочы, пазнае усю праўду і пакажэ сваім ворагам іх мейсцы.

Два вогнішчы лунаюць ля нас, дзьве рукі выцягнуты над нашай бацькаўшчынай: с захада ненасытная, усёабхопліваючая рука ястрэба — Польшчы, а з усходу цяжкі казённы кулак мядзьведзя — Велікарасіі. Калі-ж абодвы гэтыя народы, суседнія і блізкія нам па крыві зразумеюць нас і адмовяцца ад сваіх благіх дамаганьнёў: на нашую зямлю, на нашую культуру, на нашэ

рожденія нашего отечества выявили свое недоброе лицо по отношенію и къ нашему народу.

На страницахъ ежемѣсячника, по мѣрѣ возможности, будутъ разобраны всѣ эти темы — всесторонне.Но время не ждетъ... Рано еще судить о слѣдствіяхъ, каковы бы ни были причины вызвавшія ихъ. Нужно подымать культуру, растить взошедшіе ростки, нужно про свѣщать и освѣдомлять народъ и освѣщать событія безпристрастно. Ибо истиннаго лица событій никогда не скроешь, рано или поздно проснувшійся и прозрѣвшій народъ узнаетъ всю правду и врагамъ своимъ укажетъ ихъ мѣсто

Два огня пылаютъ около насъ, двѣ руки занесены надъ нашимъ отечествомъ: съ запада ненасытная, всеобнимающая рука—ястреба—Польши, съ востока тяжелый казенный кулакъ медвѣдя—Великороссіи. Когда оба эти народа, сосѣдніе и родственные намъ по крови, поймутъ насъ и откажутся отъ своихъ недобрыхъ замысловъ: на нашу землю, на нашу культуру, на нашу совѣсть, на нашъ трудъ, на нашу свободу?!..

сумленьне, на нашу працу, на нашу свабоду???..

Хто іх ведае!? Ніколі яны ні былі нам сваімі. Трэба быць на варце! Трэба памятаць аб нашым нацыанальным багацьці, аб славе нашых прадзедаў, аб нашым гаротніку — народзе. Трэба абыйсьці усе куточкі нашае бацькаўшчыны, — прыслухацца да гутаркі хат і палёў, і гдзе хоць на хвілінку заціхнець беларуская песьня, гдзе забудзецца аб беларускай нацыанальнай справе, там крыкнуць: — Варта! Уставай!!!…

Язэп Варонко.
М. МЕНСК.