Historyja świataja abo biblijnaja Nowaha Zakonu (1933)/Pradmowa i metodyčnyja ŭwahi

Pradmowa i metodyčnyja ŭwahi Публіцыстыка Аўтар: Вінцэнт Гадлеўскі 1933 год

I čaść. Jezus Ukryty →

Прапануем да спампаваньня!

PRADMOWA I METODYČNÝJA ŬWAHI

Mety nawučańnia jak Staroha tak i Nowaha Zakonu adnolkawy: dać paznańnie historyi Božaha Abjaŭleńnia. Paznajučy historyju Božaha Abjaŭleńnia, my paznajom tak-ža hałoŭnyja asnowy chryścijanskaj relihii.

Abodwa Zakony: Stary i Nowy łučyć adna ideja ideja Mesyjanskaja. Stary Zakon, abwieščany Boham praz Majsieja, byŭ tolki pryhatawańniem da Nowaha, jaki ŭstanawiŭ abiacany praz prarokaŭ Mesyjaš. U Starym Zakonie padajecca historyja raźwićcia idei Mesyjanskaje ad zary istnawańnia čaławiečaha rodu až da apošních časaŭ pierad prychodam Mesyjaša (padabienstwy, praroctwy), a ŭ Nowym Zakonie - užo spoňnienaja ideja Božaha Słowa, jakoje stałasia Ciełam i prabywała pamiž nami. Zatym hałoŭnaj metaj nawučańnia Historyi św. Nowaha Zakonu budzie paznańnie ŭžo pryjšoŭšaha na hety świet Mesyjaša-Jezusa Chrysta, jaho asoby, žyćcia, cudaŭ i jahonaj nawuki.

Asobu Chrystusa wučni pawinny dobra paznać, pačynajučy ad dziacinstwa jahonaha, a kančajučy na śmierci, uskrašeńni i dalejšym prabywańni tutaka na ziamli až da Ušeścia nieba. Paznańnie asoby Jezusa i jahonaba žyćcia maje wialikaje pedahobičnaje znučeńnie, bo peŭnie-ž, treba Jezusa pieradusim dobra paznać, kab potym mahčy Jaho miławać. Treba pradstawić wučniam Jezusa nia tolki jak Boha, ale i jak čaławieka, katory niekali prabywaŭ razam z ludźmi, katory ŭmieŭ miławać ludziej, spabadać im, nawat płakać nad niadolaj ludzkoju i ŭrešcie ciarpieć. Razam z hetym treba nawučyć, što Chrystus jość Synam Božym, druhoj asobaj Najświaciejšaj Trojcy, katory moža čynić cudy takija, jakija moža čynić tolki sam Boh. Urešcie treba źwiarnuć wialikuju ŭwahu na Jahonuju nawuku, tak, kab hetaja nawuka Božaja astałasia ŭ pamiaci wučnia na ŭsio žyćcio i była jamu pakazčykam praŭdziwaha chryścijanskaha žyćcia. Ukancy wučni pawinny zrazumieć - pawodle swaich hadoŭ i raźwićcia značeńnie zakładzin chryścijanskaj suspolnaści Kaścioła Chrystusowaha, jaho ŭstrojstwa i hierarchičnych asnowaŭ.

Dyk paznańnie i razam umiławannie asoby Chrystusa, Boha-Čaławieka, paznańnie Jahonaj nawuki, cudaŭ i naahuł cełaha žyćcia, zrazumiennie Jahonaj śmierci jak achwiary za hrachi ŭsiaho paŭšaha čalawiectwa, a ŭrešcie zaznajamlennie z załožanaj Im chryścijanskaj suspolna ściaj, katoruju my nazywajem Kaściotam i da katoraj my naležym heta i budzie metaj nawučańnia św. Historyi Now. Zakonu.

Kab hetaje nawučańnie było bolej zrazumiełym i pryniasto pažadanuju karyść, treba wučniaŭ zaznajomić z kartaj Palestyny, pakazwajučy na joj pry wykładańni hałaŭniejšyja miajscy (miesty, hory, wazicry, reki i b. d.), ab jakich idzie hutarka. Biaz hetaha zaznajamleńnia z kartaj nawučańnie budzie wisieć jak-by u pawietry, nie traplajučy da waabražeńnia wučnia. Reč usim pedahoham wiadomaja, što, prachodziačy z wučniami historyju (užo nie haworačy ab hieohrafii) abo-apiswajučy pryrodu jakoj-niebudź krainy, zaŭsiody dobra mieć kala siabie kartu abo jakija malunki, pramaŭlajučyja da waabražeńnia wučniaŭ. Taksama i tut, karta Palestyny zaŭsiody ablahčyć wykładańnie, uniasie u lekcyju niejkuju raznastajnaść i hetym paddaść wučniam bolej achwoty da nawuki. Pry karcie možna z bolšaj karyściaj padać źmiest lekcyi i raskazwanych padziejaŭ. Zatym pieršy parahraf u hetaj knižcy paświačajecca ahulnamu (nie padrabiaznamu) zaznajamleńniu z hieohrafičnym pałažeńniem Palestyny. Z hetym pałažeńniem Palestyny ahulna biaručy, jak heta kažuć, z ptušynaha lotu treba wučniaŭ kaniečna zaznajomić (dzie jana lažyć, u jakoj čaści świetu, jak da jaje možna było-b dajechać, jakija hranicy maje i h. d.), hetakim paradkam my ich jak-by "ŭwiadziom" u hety światy kraj, dzie žyŭ Chrystus.

Dyk usie wažniejšyja miajscowaści, jakija spatykajucca ŭ knižcy, treba abawiazkawa pakazwać na karcie, łučačy apawiadańnie z hieotrafičnymi pakazańniami. Usiu hieohrafičnuju drabiazu - wiedama treba prapuskać, kab nie nakładać lišniaha ciažaru na maładžawuju pamiać dziaciej, a brać tol- ki patrabniejšaje i bolej wažnaje, pamiatujučy, što hieohrafija pawinna pamahać, a nie ŭtrudžać u nawucy.

Pry ŭsim hetym treba pomnić, što św. Historyja jość sapraŭdy historyjaj, zatym treba pawodle mahčymaści zatrymacca ŭ adpawiednych chwilinach nad tahačasnym histaryčnym pałažeńniem Palestyny, asabliwa prachodziačy kurs z starejšymi wučniami, zwažajučy peŭnie-ž na stupień raźwićcia i padhatawannie wučniaŭ. Na histaryčnuju suwiaź Now. Zakonu z tahačasnymi ahulnymi padziejami źwiarnuŭ uwahu ŭžo św. Łukaš, jaki na samym pačatku swajej ewanelii daje dakładnuju abrysožku tahačasnych histaryčnych abstawin. Dobra było-b tak-ža zaznajomić wučniaŭ praktyčna z św. Pisańniem, čytajučy im (abo dajučy čytać) lahčejšyja i bolej zrazumiełyja miajscy z Ewanelijaŭ i Apostalskich Dziejaŭ, roŭnalehła z prachodžańniem kursu z padručnika.

Aproč usiaho hetaha dobra było-b karystacca malunkami, pradstaŭlajučymi ŭschodniaje, palestynskaje žyćcio z tahačasnymi ludźmi, ich wopratkami, sialibami i h. d., katoryja tak rožnilisia ad našych, ciapierašnich. Ale na wialiki žal dobrych biblijnych malunkaŭ wielmi mała, dyk treba karystacca tymi, jakija jość u padručnikach. Choć hetyja apošnija časam i nie dajuć dobraha pradstaŭleńnia ab uschodnim, sapraŭdy biblijnym žyćci, to ŭsio-ž taki i pry takich malunkach wyjaśnieńni wučyciela mohuć prynieści wialikuju karyść.

Historyja św. Nowaha Zakonu dzielicca na 5 častak:

Čaść I-aja: Jezus ukryty,

" II-ja: Jezus Wučyciel,

a) adkrytaje i publičnaje wystupleánie Jezusa,

b) Jezus nawučaje ŭ Halilei,

c) Jezus nawučaje ŭ Judei,

" III-ja: Jezus achwiara,

" IV-ja: Jezus uskrosšy,

" V-ja: Dziei pačatkawaha Kaścioła.