Хрэстаматыя новай беларускай літэратуры (1927)/II/Б/Якуб Колас/Родныя зьявы/Зло не заўсёды — зло
| ← Дудар | Зло не заўсёды — зло Апавяданьне Аўтар: Якуб Колас 1927 год |
Малады дубок → |
| Іншыя публікацыі гэтага твора: Зло — не заўсёды зло. |
Прапануем да спампаваньня!
Зло не заўсёды — зло.
Цэлае лета вісеў жолуд на старым дубе. Бог ведае, як далей, а пакуль ён быў малы, вялікага гора зазнаць яму ня прышлося. Праўда, на яго тады ніхто не зварачаў і ўвагі: як-бы яго і на сьвеце ня было, толькі сонейка, выплыўшы з-за лесу, узіралася на яго і пеставала сваім цяплом, бы тая маці. А калі, бывала, яно прыпякала надта горача — любоў часта пераходзіць свае граніцы, — маленькі жалудок хаваўся у цяньку густых лістоў, як пан пад парасонам, і яму заўсёды было добра.
Так і вісеў ён, ні для каго незаметны.
Але-ж урэшце вісець яму абрыдла.[1]
Яно такі і праўда: як-бы там ні было добра, але калі гэтае дабро цэлы век астаецца без усякай зьмены, то яно лёгка перастае быць дабром. Гэтак было і з жолудам: захацелася яму другога жыцьця: так і цягнула яго саскочыць з галіны і пакачацца па мягкай зямлі. Ня раз ён ужо парываўся зрабіць гэта. Сказаўшы праўду, трохі з ветру гарыць сьвет. Бывала, чуць што ўзыйдзе сонца, гэты жартаўнік і штукар — вецер зараз і падкрадзецца, але так, каб ня чуў стары дуб, і пачне баламуціць дубовых сынкоў.[2] Што казаў жолуд, ня ведаю. Болей сьмелы вецер гаварыў грамчэй і вось што ён шаптаў раз жолуду.
— Дурны ты! я пражыў на сьвеце болей вякоў, як лістоў на гэтым дубе і кажу табе: раз у цябе ёсьць сіла, ты заўсёды знайдзеш спосаб жыць на сьвеце, і ты праб’еш сабе дарогу — што жывое, жывым і застанецца. —
А стары дуб тым часам гаварыў так. — Сынок! патрывай яшчэ трошкі, падрасьці, уздужай. О! ты яшчэ ня ведаеш, як цяжка жыць на сьвеце. Паслухай мяне, старога. Ведама — бацька: шкада яму сына. Ня пускае бацька, — ціханька шаптаў жолуд на намову ветра.
І трэба-ж было, каб гэту гутарку прачула сьвіньня! Раз, ужо зусім пад восень, жолуд убачыў, як пад дуб, рохкаючы, трушком падбегла лапавухая асоба. Углядзеўшыся добра, жолуд абамлеў: на зямлі ляжала шмат такіх-жа, які і ён, жалудоў, і сьвіньня хрумстала іх бяз усякай жаласьці. На тое-ж яна і сьвіньня, даруй божа грэх. З вялікага страху бедны жолуд задрыжаў, вылузаўся з місачкі і упаў на зямлю у двох кроках ад сьвіньні! Але ўпаў ён якраз у тую яміну, што вырыла сьвіньня сваім уласным доўгім лычом.
І вось што вышла: сьвіньня хацела паесьці жалуды — і памагла вырасьці аднаму жолуду, вырыўшы яму пасьцельку. Жолуд на другі год прарос і стаў дубком, а сьвіньню людзі закалолі, і яна стала мясам.