С. Худаўцы Магілёўскай губ. 29 лістапада 1917 года

С. Худаўцы Магілёўскай губ. 29 лістапада 1917 года Ліст Аўтар: Пётра Крачэўскі 1917 Пераклад: Nejurist Крыніца: Газета «Белоруская рада», № 5, с. 2

Прапануем да спампаваньня!

Здзейснілася даўно жаданае, так доўга чаканае! Не верыцца, што шматпакутны, змучаны, па-рабску прыніжаны і самадзяржаўем і панамі-памешчыкамі, жывучы і найлагоднейшы Беларускі народ, горда ўзняў сваю апушчаную галаву і сказаў сваім начальнікам: “годзе!” Я вырас, адужаў, вашыя гвалты і прыгнёт з дня ў дзень гартавалі ўва мне моцную волю дзеля зрынання вашага ярма, цяпер гадзіна прабіла і я магутным уладным голасам вам скажу: “прэч з дарогі, сыйдзіце ад мяне, нязваныя ўладары, паразіты Беларусі, сыйдзіце як мага хутчэй, каб паўнаўладны Беларускі народ не сцер вас з зямлі!”

Лёс Беларускага краю ад гэтага часу павінен знаходзіцца ў руках абраннікаў свайго народа.

5 снежня 1917 года ён прыйдзе і запіша сваё імя ў вялікую кнігу народаў і загаворыць як роўны з роўнымі.

Годзе прыніжэнняў, годзе здзекаў!

Досыць вам фанабэрыцца чысцінёй мовы і багацтвам літаратуры. Вашае застанецца вашым, а мне пакіньце маё. Літаратуры ў мяне няма, таму што яна забівалася вашымі рукамі на працягу стагоддзяў. Бязвінны беларускі лепет – мова дзяцей прыроды – клеймаваўся мовай мужыцкай і ўсе сілы накіроўваліся да таго, каб задушыць яго – але няма той сілы, якая б задушыла жывое слова! – Вы, гвалтаўнікі Беларусі, сышлі, а мова нашая засталася і будзе развівацца.

Нам папракаюць беднасцю. Так, наш край не багаты, зямлі ў сялян мала, затое колькі яе ў павукоў памешчыкаў, якія з усіх бакоў аплялі Беларусаў.

Фабрык і заводаў амаль няма, затое ў кожным маёнтку красуецца вінакурня і залівалі праклятым віном пяшчотную беларускую душу прыхадні памешчыкі, каб не палыхнуў пажар народнага гневу.

Падаткі плацілі ўсе аднолькава, а паляпшалася гаспадарка, расла прамысловасць за рахунак і Беларускіх грошай там, дзе хацелася пануючай нацыі і пазбаўленыя голасу беларусы маўчалі; цяпер мы гаворым: не папракайце нас у бядноце, віна за нашую беднасць ляжыць на вас і мы вам дакажам на справе!

Адсутнасць школ, дарог, пазбаўленне земстваў, як жывой грамадскай сілы на месцах, вядома, не магло паставіць Беларусь на ўзровень іншых месцаў Расіі, але адзін факт свядомасці масаў і хуткага згуртавання вакол свайго ядра – Беларускай Рады, - паказвае, што, нягледзячы на ўсе перашкоды – Беларусь захавала жывую душу і любоў да свабоды і шчасця свайго народа і 5 снежня пакажа сябе ўва ўсёй велічы перад тварам ўсяго свету.

Хай жыве вольная Беларусь!

Сардэчна запрашаем — Беларускі народ!