Старонка:Karotkaja historyja Biełarusi (1910).pdf/35

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

U tym časie, kali Litoŭska-Ruskaje hasudarstwo zmahałosia za swaju niezaležnaść, na ŭschodzie rasło i ŭzmaćniałosia Maskoŭskaje kniažstwo. U carstwowańnie Ioanna III jano stanowicca ŭžo silnym hasudarstwom, na katoraje wolej-niawolaj pawinny byli ahledacca sumiežnyje narody. Daŭniej, kali Maskoŭskaje kniažstwo było słabym, na jaho mała ahledalisia Litoŭska-Ruskije kniazi; ciapier že jano było silnym i chacieło pakazać swaju siłu. Z daŭna išli spory z Maskwoj ab litoŭska-ruskich hranicach, ale, kali za Ioanna III Maskwa pačuwałasia na siłach, jana zajawiła swaje prawy na biełaruskije ziemli, bytcam jany z daŭnych časoŭ naležali da Maskwy, byli „wotčynaj“ maskoŭskich caroŭ. I woś za hetu „wotčynu“ pačalisia doŭhaletnije wojny (ciahnuŭšyjesia blizka 150 hadoŭ), u katorych na śmierć zmahalisia Maskwa i Ruś litoŭskaja. Wajna heta była ciažkaja i doŭhaja; jana bolšuju čaść Biełarusi abiernuła ŭ ščyruju pustyniu. Mirnyje sielanie, hrablenyje i palenyje, pakidali swaje zahony i kut rodny i biehli ŭ pałudziennyje ściepy. Pala zarastali lesam, kultura padała. Zbaŭlenaja mužstwam Olhierda i Witoŭta ad ciažkaj tatarskaj niawoli, Biełaruś u časie maskoŭskich wojen dajšła da takoj samaj ruiny, jak uschodniaja i pałudziennaja Ruś u časie tatarskaha panawańnia.

Kali Litwa i Biełaruś wybrali sabie asobnaho kniazia Aleksandra Jahajłowiča, — Ioan karystajučy z razładu pamiž Litwoj i Polščaj, pačaŭ wajnu. Adzin z adździełoŭ maskoŭokaho wojska, uwajšoŭšy ŭ Biełaruskije ziemli, uziaŭ Rohačoŭ; horad razhrabili i spalili, a žycieloŭ uziali ŭ niawolu i adasłali ŭ Maskwu. Aleksandr paśpiešyŭ pasłać pasłoŭ k maskoŭskamu kniaziu kab dapytacca pryčyn wajny i zrabić mir. Mir uładzili, adstupiŭšy Maskwie horad Mścisłaŭ. Kab utrymać zhodu z maskoŭskim kniažstwam, Aleksandr hetaho-ž hodu, pasłaŭ swatoŭ swaich da dački Ioanowaj, Aleny, s katoraj i abwienčaŭsia. Ale heta nie ŭzmoćniło miru.

U 1500 pačałasia ŭžo zapraŭdnaja wajna z abodwych staron; heta była pieršaja wajna Litoŭska-Ruskaho hasudarstwa z Maskoŭskim Carstwam. Aleksandr wystupiŭ proci swajho cieścia, addaŭšy kamandu nad wojskam kniaziu Konstancinu Ostroskamu. 14 čerwienia 1500 hodu była bitwa, samaja nieščaśliwaja dla biełaruska-litoŭskich wojsk, kala horadu Dorohobuža. Blizka wosiem tysiačaŭ narodu zhinuło ad ran i patapiłosia ŭ rece Wierdošy. Wojewoda Konstancin Ostroski i mnoha druhich kniazioŭ papali ŭ niawolu.