Karotki narys razwićcia aświety na Biełarusi da pieršaj čwierci XVII stalećcia.
Hramatnaść pryjšła na Biełaruś razam s chryścijanstwam, što treba adniaści na IX—X stalećcia, — i pattrymliwałasia žywymi stasunkami z Wizancijej. Nawučańnie hramaty s samaho pačatku stałosia prywilejem i pawinnaściu duchawienstwa, asabliwa manastyrskaho, ŭ rukach katoraho aświeta była da XIX st. Usie manastyry ŭ Biełarusi zasnowywalisia pawodle ustawy Wasilija Wialikaho, katoraja ŭskładała na mnichoŭ pawinnaść wychowywańnia maładziežy. Ustanoŭleńnie biskupskich katedr było stupieniami ŭ razwićci aświety. U Połacku i Turawie katedry biskupskije ustanoŭleny byli nie paźniej X wieka. U Smalensku biskupskaja katedra abasnawałasia paźniej. Jana była ustanoŭlena kniaziam Roscisławam u 1137 hadu.
Spierša maładoje chryścijanstwo na Biełarusi wytužało ŭsie siły swaje na ŭzhadawańnie kadru hramatnych ludziej na duchoŭnikaŭ nowaj, chryścijanskaj wiery, i aświetnaja praca jaho hetym ahraničałasia. Ale skora na hramatnych ludziej stała apiracca takže dzieržaŭnaja orhanizacija; idučy hetkimi darohami hramatnaść i „knižnaje pačytańnie“ skora zdabywajuć sabie ahulnuju pašanu i pryznańnie. Najlepiej heto dawodzić nam chod aświety ů Smalensku. Choć biskupstwo ŭ Smalensku było zasnowano dawoli pozna, ale aświeta ŭ hetaje miesto zdoleła dajści ŭžo raniej. Što tak było dawodzić nam biohrafija adnaho z najcikawiejšych predstaŭnikaŭ staroj Biełarusi — Klimanta Smalaciča. Pawodle słoŭ letapisi, Klimant byŭ „knižnik (wučony), jakoha nie bywało raniej“. Hetaja charakterystyka biassporna saŭsim praŭdziwaja. U 1147 hadu kniaź pastanawiŭ zrabić Klimanta mitrapalitam, i sabor biskupoŭ paświaciů jaho, bo ůžo tady
