вось за некалькі мэтраў ад мяне нехта падымаецца. Я праціраю акуляры супроцьгазу, але дзякуючы маёй узрушанасьці яны зноў зараз-жа цьмеюць.
Я прыглядаюся: там чалавек бяз супроцьгазу.
Я чакаю некалькі сэкунд. Ён ня падае, ён азіраецца, нечага шукаючы, і робіць некалькі крокаў. Вецер разьдзьмуў газы, паветра чыстае. Я з хрыпам таксама зрываю маску і валюся; нібы халодная вада ўліваецца ў мяне паветра, вочы гатовы трэснуць, хваля захліствае мяне… Прытомнасьць на хвіліну гасьне.
Выбухі сьціхлі. Я паварочваюся да варонкі і раблю знакі іншым. Яны выбіраюцца і зрываюць з сябе маскі. Мы зьбіраемся ля параненага, адзін бярэ яго перавязаную руку. Мы хутка клыпаем прэч.
Могілкі ўсе разварочаны. Паўсюды раскіданы труны і мерцьвякі. Яны яшчэ раз былі ўмярцьвены; але кожны расшматаны труп выратаваў каго-небудзь з нас.
Плот разбураны, рэйкі пракладзенай за ім палявой чыгункі раскіданы і тырчаць, загнутыя ўгару. Перад намі ляжыць нехта. Мы спыняемея, толькі Кроп ідзе далей, вядучы параненага.
Той, што ляжыць на зямлі — новабранец. Яго сьцягно акрываўлена; ён да таго зьнясілены, што я хапаюся за сваю пляшку, у якой у мяне ром з гарбатай.
Кат затрымлівае маю руку і нахіляецца над ім:
— Куды табе трапіла таварыш?
Ён водзіць вачыма, ён завельмі слабы, каб адказаць.
Мы памалу разрэзваем яго штаны. Ён стогне.
— Ціха, ціха, зараз будзе лягчэй…
Калі ў яго прастрэлены жывот, дык яму нельга даваць піць. Там усё цэла. Гэта добра! Мы раскрываем сьцягно. Яно становіць сабой месіва з мяса і адломкаў касьцей. Трапіла ў самы сустаў. Хлапец ужо ніколі ня здолее хадзіць.
Я праціраю яму скроні абвільгочаным пальцам і даю яму глытнуць. У вачох яго паказваецца жыцьцё. Цяпер мы толькі заўважаем, што і правая яго рука ў крыві.
Кат раскубвае як мага шырэй мэрлю з двух пакетаў, каб пакрыць ёй усю рану. Я шукаю тканіны, каб абвязаць па версе. У нас больш нічога не засталося, таму я спушчаю ў параненага штаніну, каб скарыстаць для перавязкі кавалак яго сподняў. Аднак у яго іх няма. Я бліжэй прыглядаюся да яго; гэта ўсё той самы бялявы хлапец.
