39 Haspadarstva. Hetaje nieabmiažavanaje prava sobskaści na ziamlu ziemlaŭlaśniki zdabyli ŭžo paśla zaniapadu biełaruskaje haspadarstvienaści.
Bujnoje ziemlaŭladańnie raźviłosia, hałoŭna, u zachodniaj čaści Haspadarstva, dzie isnavała vialikaja kolkaść pustych ziemlaŭ. U Połaččynie, Smalenščynie, Viciebščynie i jinšych uschodnich ziemlach Haspadarstva vialikaja ziamielnaja majemaść była kudy radziejšym źjaviščam, dziakujučy tamu, što tut było značna mienš ziemlaŭ, naležaŭšych da Haspadarstva.
Niekatoryja mahnaty mieli ŭ svajich rukach vializarnyja ziemli, ź jakich vystaŭlali na vajnu pa 600-700 poŭnaściu kamplektavanych vajakoŭ, što spatykałasia ŭ tyja časy redka, naahuł, u Eŭropie.
Bajarstva.
Bajarstva vydzialiłasia z ahulnaje masy svabodnych ludzioŭ jašče ŭ pieršym peryjodzie historyji Biełarusi. Bajary — heta, napierad, tyja ludzi, jakija niaśli vajennuju słužbu. Bajarskaja masa ŭ svajim žyćci i praŭnym pałažeńni daŭhi čas blizu ničym nia roźniłasia ad sialanskaje, bo nia mieła nijakich specyjalnych pryvilejaŭ, zabiaśpiačaŭšych jej lepšaje za jinšyja stany palažeńnie ŭ haspadarstvie. Z ekanamičnaha hledzišča heta była klasa drobnych ziamielnych uładaroŭ, vioŭšych sobskimi siłami svaju haspadarku.
Kali ad Vitaŭta na Biełarusi pačaŭ tvarycca stan vialikich ziemlaŭłaśnikaŭ, bajarskaja masa łučyła ŭ zaležnaść ad mahnataŭ, pierš za ŭsio ekanamičnuju. Aprača taho dvor mahnata byŭ dla bajarstva kulturnym asiarodkam, svajho rodu škołaj, dzie maładyja bajarskija dzieci vučylisia hramaty, vajennaje štuki, tavaryskaha žyćcia. Zdaralisia časta vypadki vysyłańnia mahnatami najbolš zdolnych maładych bajaraŭ na navuki za hranicu ŭ roznyja eŭropejskija haspadarstvy.
Uzdym haspadarskaha žyćcia ŭ Biełarusi i znajomstva z pałažeńniem bajarskaha stanu ŭ roznych krajoch Eŭropy, a, naŭpierad, u susiedniaj Polščy, šyryli pamiž biełaruskim bajarstvam śviadomaść svajho značeńnia ŭ haspadarstvie, naŭpierad jak najhałaŭniejšaha elementu, ź jakoha składałasia jahonaja vajennaja siła. Bajarstva nie mahło ŭžo zadavolicca svajim biazpraŭnym pałažeńniem u haspadarstvie, zaležnaściu ad mahnataŭ, dy adsutnaściu razhraničeńnia miž jim i sialanskaj masaj, ź jakoj jano na druhim kancy źlivalasia. Pačalisia