36 mieli tolki adnu «misiju» — padstupna razburyć i apanavać Biełaruskaje Haspadarstva, vykarystoŭvajučy adpaviednyja mamenty. Razburyć jim jaho ŭdałosia, ale apanavać — nie, bo z chvilinaj, kali biełaruskaja haspadarstvienaść zyjšła z histaryčnaj areny, «Najjaśniejšaja Karona», zakančvaŭšaja svoj słavuty praces nutranoha razvału, biazśledna zčezła z bačynaŭ historyji.
Haspadarstvieny ład.
U peryjodzie terytoryjalnaje budovy Biełaruskaha Haspadarstva, vialikakniaskaja ŭłada pieražyvała niaraz kryzysy, vielmi hroznyja dla maładoha Haspadarstva. Asabliva niebiaśpiečnymi byli hetyja kryzysy paśla śmierci Mindaŭha (1264), Hiedymina (1341), Alhierda (1377), Vitaŭta (1430) i Jahajły (1432). Zdavałasia, sto ŭ nutranych zakałotach miž pretendentami na vialikakniaski pasad, tolki što zbudavany palityčny arhanizm raspadaŭsia na svaje składovyja častki. Adnak biełaruskija koncentryčnyja siły byli tak vialikimi, što jim udałosia pieramahčy hetyja pieraškody i ŭtrymać cełaść Haspadarstva. Heta jašče adzin dokaz arhaničnaha źlićcia biełaruskich ziemlaŭ u adnym Haspadarstvie, a nie mechaničnaha jich złučeńnia šlacham zavajavańniaŭ.
Jak užo było ŭspomniena, Vialikaje Kniastva Litoŭskaje budavałasia na pryncypie šyrokaje federacyji histaryčnych ziemlaŭ. Hety-ž pryncyp byŭ pałožany i ŭ asnovu jaho haspadarstvienaha ładu.
Kažnaja histaryčnaja ziamla dastavała ad haspadara h. zv. «ziemski pryvilej», paćviardžaŭšy jaje volnaści, jaje aŭtanomiju ŭva usich spravach, datyčučych jaje nutranoha ładu. Usie ŭradavyja miescy ŭ danaj ziamli mahli być absadžany haspadarom asobami, na jakich zhadžałasia ziamla. Asabliva šyrokija pryvileji mieli Smalensk, Viciebsk, Połacak i Žmudź. Charakterna, što Žmudziny kateharyčna žadali ad haspadara paćvierdžańnia ŭ pryvileju, što Žmudź dałučyłasia da Vialikaha Kniastva Litoŭskaha dabrawolna, a nie šlacham padboju, što i było paćwierdžana haspadarom.
Charakteryzujučy ŭ ahulnych narysach haspadarstvieny ład Biełaruskaha Haspadarstva i paraŭnoŭvajučy jaho z maskoŭskim, praf. M. Lubaŭski padčyrkvaje poŭnuju prociležnaść asnoŭ haspadarstvienaha budaŭnictva Biełarusi i Maskvy. U toj čas, — kaža M. Lubaŭski — kali Maskoŭskaje Haspadarstva raźvivałasia ŭ kirunku