35 Biełarusi (1566), pradbačučy maskoŭskuju niebiaśpieku. Tamu i hetym razam vajna mieła charaktar abaronny.
Za hetyja viaki zmahańniaŭ Biełaruś vydała mnoha vialikich adzinak, jakija zasłužylisia, jak pavadyry jaje vojska, na paloch bajoŭ. Hetak užo za Mindaŭha (jaki sam u pole z vojskam nie chadziŭ) zasłyŭ svajimi pieramohami nad tatarami jahony vajavoda Chvat. Dziakujučy hetym pieramoham Biełaruś zastałasia volnaj ad tatarskaha jarma. Chvat hierojska źhinuŭ u adnym baju z tatarami.
Vialikim vajennym i dyplamatyčnym talentam adznačaŭsia Alhierd. Jon niatolki razbudavaŭ Biełaruskaje Haspadarstva svajimi bliskučymi pieramohami nad Maskvoj i tatarami, ale pry jim biełaruskaja kulturnaja stychija kančatkova scementavała histaryčnyja biełaruskija kniastvy, dziakujučy čamu jany pradstaŭlali užo niatolki palityčnuju, ale i kulturnuju cełaść, što mieła, takža, vializarnaje značeńnie.
U časie vajny z Maskvoj (1507—1537) vyraźniŭsia hetman Kanstancin Astrohski svajej bliskučaj pieramohaj nad Maskvoj pad Voršaj (1508).
U vajnie za Livoniju (1566—1582) adznačylisia mnohimi pieramohami nad maskoŭskim vojskam Mikałaj Radzivił Čorny, Raman Sanhuška, Ryhor Chadkievič.
Vialikija zasłuhi na paloch bajoŭ mieli Lavon Sapieha, Fiłon Kmita, Astap Vałovič i mnohija jinšyja. Pamysnaja, adnak, abarona suproć Maskvy była mahčyma, dziakujučy vialikamu patryjatyzmu biełaruskaha narodu. Raśkidanyja pa ŭschodnim uźmiežžu harady i abaronnyja zamki, a asabliva Viciebsk, Smalensk, Połacak, Mahiloŭ, Miensk pryjmali na siabie pieršyja ŭdary niepryjaciela i kažny raz vykazvali hierojskuju achviarnaść. Zvyčajna, jašče da nadchodu haloŭnych silaŭ, hraničnyja ziemli sami arhanizavali abaronu i spatykali niepryjaciela ŭ poli. Hetak, prykładam, Sluččyna smat razoŭ adbiła napady Tataraŭ sobskimi siłami, pakul dačakałasia padmohi.
Polskija historyki, u svajim biaźmieznym zachopnictvie, starajucca prysabiečyć hetyja bliskučyja bačyny biełaruskaje historyji, vystaŭlajučy siabie jak našelnikaŭ niejkaje specyjalnaje polskaje «misiji» na ŭschodzie, budaŭnikoŭ tut niejkaha «bastyjonu» polskaje «kultury» i «cyvilizacyji»! Tymčasam jak vyhladała ŭ zapraŭdnaści hetaja «vysokaja misija» pakazvaje zvyčajnaje pieraličeńnie faktaŭ. Palaki