Старонка:Мікалай Шкялёнак.pdf/33

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

33 adnaviernikaŭ. Astačy hetych tataraŭ dachavalisia ad Vitaŭta da našych dzion u Vilenščynie i Navahradčynie.

Havoračy ab adnosinach Biełarusi ź jaje susiedziami ŭ II peryjodzie treba jašče ŭspomnić ab nastupnym. Pakolki da kanca XVI st. haspadarstvienaść Biełarusi stajała na mocnych fundamentach i była ŭ stanie vieści pamysnyja zmahańni z vorahami, patolki, pačynajučy ad XVII st., z pryčyny pracinańnia na Biełaruś polskich anarchistyčnych upłyvaŭ na biełaruskaje bajarstva, haspadarstvienaść jaje pačała chistacca. Zaniapad jaje nastupiŭ nie hvałtoŭna, a zbližaŭsia pastupova ŭ praciahu cełaha XVII stahoddzia. U pieršaj pałovie XVII st. Biełaruskaje Haspadarstva jašče faktyčna było samastojnym i vykazvała mnoha žyvučaści, ale jano ŭzo štoraz mienš patraplała baranicca suproć Polščy, pajmienna z tej pryčyny, što biełaruskaje bajarstva pastupova zachaplałasia polskaj anarchistyčnaj svabodaj. Jano pačynała razhladać polskuju šlachtu jak svajho sajuźnika ŭ baraćbie za pryvileji suproć patryjatyčnaj častki hramadzianstva, što da hetaj anarchiji dapuścić nie chacieła. Hety nutrany zakałot asłablaŭ stanovišča Vialikaha Kniastva adnosna Polščy, što vykazałasia ŭ vojnach z Maskvoj 1611—1618 i 1655—1667 hh.

Pieršaja vajna, usčataja haspadarom Žyhimontam IV Vazaj vyklučna z dynastyčnych pryčynaŭ (jon chacieŭ pasadzić u Maskvie caram svajho syna Uładysłava, abo sieści samomu), była ŭ Biełarusi papularnaj, ale nie tamu, što jana uspamahała Žyhimonta ŭ jaho dynastyčnych pretensijach, a tamu, što (podle słoŭ L. Sapiehi) Vialikaje Kniastva maniłasia pry hetaj nahodzie adabrać ad Maskvy zachoplenyja jeju Smalensk i Čarnihava-Sievierskuju ziamlu. Z hetaj pryčyny biełaruskaje vojska pryniało važny ŭdzieł u hetaj vajnie. Ale jak tolki ŭdałosia zdabyć Smalensk i Čarnihava-Sievierskuju ziamlu kiraŭnik tahačasnaj palityki Biełarusi kancler Lavon Sapieha vyraziŭ niezaintarasavańnie ŭ dalejšym viadzieńni vajny. Heta nadta razdražniła palakoŭ, jakija sami vieści vajny nia byli ŭ stanie. Zakałot pahlybiŭsia jašče i tym, što Palaki spracivilisia dałučeńniu adabranych ad Maskvy ziemlaŭ, a ŭ tym liku i Smalensku, vyklučna da Vialikaha Kniastva, a damahalisia pryznańnia jich supolnaj sobskaściu Biełarusi i Polščy, paklikajučysia na pastanovu Lublinskaje vuniji, jakaja pradbačyła, što ŭsie terytarjalnyja zdabytki ŭ budučynie buduć tvaryć supolnuju