Старонка:Мікалай Шкялёнак.pdf/29

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

1. Naturalnamu imknieńniu biełaruskaha naroda da palityčnaha złučeńnia, apiortaha na supolnych nacyjanalnych, kulturnych, relihijnych i ekanamičnych asnovach i

2. Vialikaj palityčnaj mudraści pieršych źbiralnikaŭ biełaruskich ziemlaŭ, jakija praces złučeńnia budawali nie na kryvi i hvałtach, a na ŭmiełym vykarystańni ŭspomnienych naturalnych imknieńniaŭ biełaruskaha narodu. Praktyčnym kličam, pad jakim adbyvałasia hetaje złučeńnie, stasavanym u žyćci vialikimi kniaziami, byŭ: «my staryny nia ruchajem, naviny nia ŭvodzim». Sutnaść jaho palahala na hvarancyi i šanavańni z boku vialikich kniazioŭ zvyčajaŭ i paradkaŭ, isnavaŭšych u kažnaj histaryčnaj ziamli. Dałučajučysia da zadzinočanaha Biełaruskaha Haspadarstva, kažnaja biełaruskaja ziamla zachoŭvała svaje, miascovyja pryvileji, a zatoje dastavała ŭ patrebie padtrymańnie z boku vialikaha kniazia. Viaźziu, łučyŭšaj usie biełaruskija ziemli ŭ adnu cełaść była asoba vialikaha kniazia. Tolki paźniej, kali sužyćcio ŭ adnym haspadarstvie zdało svoj ekzamien, nastupiła ciaśniejšaje arhaničnaje źlićcio biełaruskich ziemlaŭ u adzin kampleks.

Adnosiny z susiedziami.

Zadzinoczańnie ŭsich biełaruskich ziemlaŭ u adnym haspadarstvie vypieradziła na cełaje stahodździe ŭtvareńnie Maskoŭskaha haspadarstva, dziela čaho jano nie mahło pieraškodzić hetamu pracesu. Ale, jak tolki Maskoŭskaje haspadarstva ŭzmacavałasia, dyk jano pačało vykazvać svaje pretensiji da biełaruskich ziemlaŭ i ŭstupiła ź Biełaruskim haspadarstvam u śmiarotnuju baraćbu. Hetaja baraćba asabliva zavastryłasia, pačynajučy z XIV stahodździa. Da hetaha-ž času ŭzmacavałasia i Polskaje haspadarstva. Hetkim paradkam, Vialikaje Kniastva Litoŭskaje apynułasia miž dvumia susiedziami, adnačasnaja baraćba z katorymi była vielmi ciažkoj. Treba był vybirać adnaho ź jich jak mahčymaha sajuźnika i paddzieržyvać ź jim mirnyja adnosiny, kab ź vialikšaj udačaj adbivać napady druhoha. Vialikaje Kniastva vybrała za susieda, ź jakim maniłasia paddzieržyvač mirnyja adnosiny, Polšču, jakaja, zdavałasia, nia mieła da jaho nijakich terytoryjalnych pretensijaŭ.

Aprača hetych niebiaśpiečnych susiedziaŭ, Biełaruskaje haspadarstva mieła jašče i treciaha, pajmienna krymskich tatar, jakich vielmi časta padbuchtorvała suproć Biełarusi Maskva.