ciomnyja miescy ŭ biełaruskaj historyji. U dalejšym my zrobim tolki vielmi ahulny ahlad druhoha peryjodu historyji Biełarusi, bo jon, paraŭnalna, dobra daśladavany.
Terytoryjalnaje raźvićcio Vialikaha Kn. Litoŭskaho.
Jak užo było ŭspomniena vyšej, Vialikaje Kniastva Litoŭskaje paŭstała na biełaruskaj terytoryji. Pieršym jaho jadrom było haspadarstva Mindaŭha, albo Navahradzkaje Kniastva, zajmaušaje zachodniuju častku Biełarusi. Jano biaz sumlevu paŭstała ŭ palityčnaj suviazi z biełaruskimi kniastvami Horadzienskim, Haradzieckim i Vilenskim. Da Navahradzkaha Kniastva Mindaŭha jašče za jaho žyćcia była dałučana Aŭkštota i pačałosia dałučeńnie Žmudzi. Uklučeńnie ŭ skład Vialikaha Kniastva Aŭkstoty i Žmudzi pavialičała ŭ im etnahrafična-litoŭski element, jaki pačaŭ vykazvać šmat niezadavaleńnia z pryčyny panujučaj roli elementu biełaruskaha. Na Aukštocie i Žmudzi pačalisia paŭstańni suproć Vialikaha Kniastva. U baraćbie z hetymi paŭstancami zhinuŭ Mindaŭh (1264). Pa śmierci Mindaŭha hetaja baraćba pryniała asabliva vojstry charaktar. Vyrašalisia nacyjanalna-kulturnyja asnovy dziela budučaha raźvićcia novaha, jašče nie ŭmacavaŭšahasia haspadarstva. Hetuju baraćbu kančatkova pierachiliŭ na karyść biełaruskaha elementu i biełaruskich asnoŭ syn Mindaŭha Vojšałak, jaki za žyćcia baćki kniaziavaŭ u Pinsku. Paklikany pa śmierci Mindaŭha biełarusami na vialikakniaski pasad, Vojšałak iz svajej biełaruskaj družynaj škiravaŭsia na Aŭkštotu i Žmudź i, jak padaje letapisiec, zabiŭ tam vialikaje mnostva vorahaŭ novaha haspadarstva. Supakojiŭšy Aŭkštotu i Žmudź, Vojšałak dabravolna zroksia vialikakniaskaje hodnaści i, budučy z natury čałaviekam vielmi relihijnym, pajšoŭ u manastyr, jaki sam asnavaŭ nad Niomanam, niedaloka ad siańniašniaj vioski Łaŭryšava (Navahradčyna). Značeńnie Vojšałka ŭ biełaruskaj historyji vializarnaje. Nieviadoma, jaki charaktar atrymała-b Vialikaje Kniastva Litoŭskaje, jakim było-b jaho dalejšaje raźvićcio, jak, naahuł, ułažyłasia-b historyja Biełarusi, kali-b u hety krytyčny mament na histaryčnuju arenu nia vystupiła heta enerhičnaja, biełaruskaja asabistaść. Jahonaja pieramoha nad etnahrafična-litoŭskim elementam i kančatkovaje zabiaśpiečańnie biełaruskich asnoŭ u maładym haspadarstvie, stvaryła daskanalny hrunt dziela raźvićcia biełaruskaj haspadarstvienaści. I, zapraŭdy, ad Vojšałka pačynajecca