16 Hetyja handlovyja znosiny ŭśviedamlali z adnaho boku ŭ nieabchodnaści adnaje biełaruskaje palityčnaje arhanizacyji, a z druhoha — jany prynosili ŭ Biełaruś zamiežnyja kulturnyja ŭpłyvy.
Kultura.
Pierachodziačy da aceny kulturnaha stanu Biełarusi ŭ razhladanym peryjodzie jaje historyji treba skazać, što da nas dajšło šmat histaryčnych pamiatak, jakija daskanalna charakteryzujuć tahačasnuju biełaruskuju kulturu. Paraŭnoŭvajučy jaje z sučasnaj joj zachodniaj, možna z poŭnaj asnovaj ćvierdzić, što ahulny kulturny rovień Biełarusi ŭ toj čas nia byŭ nižej zachodniaha. Kulturny śvietapahlad tahačasnaj Kryviji byŭ relihijny, jak i, naahuł, u Eŭropie. Asnovaj jaho byli zahady chryścijanskaj relihiji, choć davoli daŭhi čas u Kryviji-Biełarusi zachoŭvalisia i astačy staroj narodnaj relihiji. Chryścijanstva prychodziła ŭ Kryviju jašče da 988 h., ale, naahuł, hety hod možna ličyć symbaličnym hodam chrostu Kryviji. Novaja relihija pryniasła ŭ Kryviju pierš za ŭsio piśmiennaść. Praŭda, piśmiennaść heta była spačatku tolki ŭ carkoŭnasłavianskim jazyku. Ale ŭ biełarusaŭ, raniej jak u druhich eŭropejskich narodaŭ, paŭstała piśmienstva ŭ rodnaj movie. Pieršyja jaho pamiatki pachodziać z pačatku XIII st. Heta handlovyja ŭmovy z Ryhaj.
Nastupnaj zasłuhaj chryścijanstva było toje, što jano pryniasło ŭ Biełaruś a ś v i e t u. Pry manastyroch asnoŭvalisia škoły. Metaj apošnich było nia tolki padhatavańnie śviaščeńnikaŭ, ale i šyreńnie hramatnaści siarod asobaŭ śvieckaha stanu. Naahuł treba zaciemic, što kulturnaje žyćcio koncentravałasia blizu vyklučna ŭ manastyroch dy kniaskich pałacach. Mnichi zajmalisia pierapisvańniem knih duchoŭnaha źmiestu i jich pašyreńniem. Pierapisvała knihi i Pradsłava Afrasińnia, połackaja kniazioŭna, asnavaŭšaja manastyr śv. Spasa ŭ Połacku, a pry jim škołu. Pierapiska knih była pašyrana takža i ŭ Smalensku.
Davoli vysoka stajała ŭ Biełarusi duchoŭnaje krasamoŭstva (Kiryła Turaŭski, Aŭram Smalenski i jinš.). Žyćcio na kniaskich dvaroch u Kryviji ciakło davoli burna. Dy nakš i być nie mahło, kali ŭziać pad uvahu biezupynnyja pachody kryvickich kniazioŭ na roznych niepryjacielaŭ i napady apošnich na biełaruskija kniastvy. Kulturnaja starana hetaha žyćcia była hetkaja-ž, jak i na dvaroch kniazioŭ