Старонка:Мікалай Шкялёнак.pdf/15

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

15 Nasielnictva.

Nasielnictva kažnaha kniastva składałasia z troch elementaŭ: svabodnych ludzioŭ, niesvabodnych i čužnikoŭ. Padzieł na klasy adsutničaŭ, choć ekanamičnaja niaroŭnaść isnavała. Usio miascovaje nasielnictva kniastva było svabodnyni i karystałasia adnolkavymi pravami. Niesvabodnymi byli pałonnyja, uziatyja na vajnie. Čužniki roźnilisia ad biełaruskaha nasielnictva nacyjanalnaściu, movaju i vieraj i choć byli svabodnymi, adnak nie karystalisia adnolkavymi ź jim pravami.

Hałoŭnymi zaniatkami nasielnictva Kryviji byli ziemlarobstva, žyviołahadoŭla, rybałoŭstva, bortnictva, kultura chmielu, chutrany i babrovy promysieł i, napaśledak, handal. Aprača taho, u Biełarusi byli davoli raźvityja roznyja ramiosły i navat, jak vyražajecca V. Danilevič, mastackaja pramyslovaść, prykładam, vyrab finifci ŭ Połacku, ab čym śviedčyć mastacki kryž śv. Pradsłavy-Afrasińni, vykanany majstram Łazaram Bohšaj (XII st.).

Z usich zaniatkaŭ my spynimsia padrabiaźniej na handlu, bo jon mieŭ vialikaje značeńnie nia tolki ekanamičnaje, ale kulturnaje i palityčnaje. U pieršym peryjodzie historyji Kryviji biełaruskija kniastvy znachodzilisia ŭ ažyŭlenych handlovych znosinach nia tolki miž saboj, ale i z čužaplamiennymi haspadarstvami, ci, naahuł, z zamiežnynii handlovymi centrami. Hetak u pačatku svajho histaryčnaha žyćcia Biełaruś viala handal z Arabami, ad jakich pryvozilisia pradmiety roskašy (VIII—IX st.). Paźniej handal skiravaŭsia na poŭnač u Skandynaviju, Gotland, Noŭharad, a, pačynajučy z pałaviny XII st., blizu ŭvieś zamiežny handal Biełarusi vioŭsia z Hanzaj biezpasredna, abo za pasiarednictvam Ryhi. Pieršym biełaruskim kniastvam, uvajšoŭšym u znosiny z Hanzaj, byŭ Polacak. Ale ŭžo vielmi chutka siudy kirujuć svoj handal Smalensk i Viciebsk. Niama nijakaha sumlevu, što i biełaruskija kniastvy Turava-Pinskaje, Horadzienskaje i navat Čarnihaŭskaje biezpasredna, abo praz Połacak i Smalensk viali handal z Ryhaj i druhimi haradami Hanzy. Z Biełarusi vyvozilisia: vosk, chutry, chmiel i navat sierabro. Pryvozilisia: chleb dla Połacku (u nieŭradžajnyja hady), sol, miedź, vołava i sukny.