13 * b) ustanaŭleńnie tryvałych ekanamicnych i kulturnych znosinaŭ Biełarusi z Zachodam.
Piěrsaje źjavišča mieła svajim rezultatam vyzvaleńnie Noŭharadu ad kijeŭskaj zaležnaści. Ale Biełaruś nie imknułasia ŭžo vykarystać hetaha mamentu i zavałodać Noŭharadam. Pryčyna źmiaščałasia ŭ tym, što handlovaje značeńnie Noŭharadu ŭpała.
Druhoje źjavišča było rezultatam vychadu Biełarusi da Bałtyckaha mora, da jakoha jana prabiłasia, padparadkavaŭšy zajmaŭšyja bałtyckaje ŭbiarežža plamiony. Padparadkavańnie heta končyłasia ŭ pałavinie XII st. i z hetaha času Kryvija ŭstanaviła niepasrednyja znosiny ź niamieckaj Hanzaj. Heta adčyniła pierad joj novyja ekanamičnyja, kulturnyja i palityčnyja perspektyvy.
Čas ad pałaviny XII i da pałaviny XIII st. charakteryzujecca palityčnym zbližeńniem miž saboj biełaruskich haspadarstvaŭ-kniastvaŭ. Hetak, za heta stahodździe mocna zbližylisia iz saboj najvažniejšyja biełaruskiija kniastwy Połackaje i Smalenskaje. Apošniaje da hetaha času poŭnaściu zbaviłasia i ad tej lohkaji suviazi z Kijevam, u jakoj raniej, časami, znachodziłasia. Poŭnaje vyzvaleńnie nastupiła pry kniaziu Raścisłavie Mścisłaviču (1128—1160). Z Połackam pačało zbližacca i Čarnihaŭskaje kniastva. Nie małuju rolu ŭ hetym zbližeńni adyjhrałi, aprača ahulnych kulturnych i nacyjanalnych asnoŭ, takže ekanamičnyja intaresy asobnych kniastvaŭ, bo, z zaniapadam Kijeva i Noŭharadu, handal biełaruskich kniastvaŭ skiravaŭsia, hałoŭna da Bałtyckaha mora. Dziakujučy hetym abstavinam, my nie bačym u hetym stahodździ nutranych zakałotaŭ miž asobnymi kniastvami. Naadvarot, usio čaściej hetyja haspadarstvy vystupajuć supolna prociŭ čužaplamiennych susiedziaŭ Biełarusi (Kryviji), jakimi byli tady Maskali, Tatary i roznyja bałtyckija plamiony. U hetym stahodździ nahladajecca niekatoraja pavadyrskaja rola Smalenskaha kniastva, jakoje mieła nia tolki vialiki ŭpłyŭ na palityčnaje žyćcio asobnych biełaruskich kniastvaŭ, ale i vystupała, prynamsia ad imia Połacku i Viciebsku ŭ mižnarodnych znosinach (viedamy ŭmovy Smalensku z Ryhaj u pačatku XIII st., zaklučanyja i ad imia Połacku ź Viciebskam).