11 hubernijach (Голубинскій, Исторія Русской Церкви), a Sievieranie, žyŭšyja pa Sule i Sejmu, a haloŭna na paŭdzion ad hetych rekaŭ, byli źniščany dzikimi hordami ŭschodnich vandroŭnikaŭ i asabliva Tatarami (XIII st.). Paźniej stračanaja Viacičami i Sievieranami terytoryja kalanizavałasia z adnaho boku maskoŭcami i suzdalcami (h. j. rasiejcami), a z druhoha ukrajincami.
Palitycnyja arhanizacyji.
Biełaruskija plamiony paraŭnalna rana vyjšli na arenu histaryčnaha żyćcia (VIII—IX st.). Pieršyja biełaruskija palityčnyja arhanizacyji byli viedamy ŭžo ŭ pačatku IX st. Jany paŭstali nie na plamiennym hruncie, a na pryncypie susiedztva. Hetkim paradkam każny palityčny arhanizm abyjmaŭ častki roznych biełaruskich plamionaŭ, ciahnuŭšych da dadzienaha palityčnaha i ekanamičnaha centru-horadu. Najbolš silnyja centry paŭstali na ziamli Kryvicoŭ. Jimi byli: Połacak, Смаленск i Pskoŭ, pry hetym pieršyja dva achoplivali častkava Radzimičaŭ i Dryhavičoŭ. Na ziamli Dryhavičoŭ paŭstali Turava-Pinski i Horadzienski centry. Na terytoryji Sievieranaŭ paŭstaŭ Č a r n i h a ŭ s k i centr, uklučyŭšy Viacičaŭ i častkava Radzimičaŭ. Hetkim paradkam, u pačatku svajho histaryčnaha žyćcia biełaruski narod utvaryŭ niekalki palityčnych arhanizmaŭ, pajmienna nastupnyja kniastvy: Połackaje, Smalenskaje, Turava-Pinskaje, Horadzienskaje, Čarnihaŭskaje i Pskoŭskaje. Roznaja była dola hetych kniastvaŭ. Časam znachodzilisia jany ŭ zaležnaści adno ad druhoha, a niekatoryja i ŭ zaležnaści ad čuzaplamiennych centraŭ jak Kijeŭskaha (ad jakoha zaležala, haloŭna ekanamična, Čarnihaŭščyna) i Noŭharodzkaha (ciahnuŭšaha da siabie Pskoŭ). Adnak charakterna, što kniastva, łučyŭšaje ŭ palityčnuju zaležnaść ad čužaplamiennaha centru, imknułasia zbavicca ad jaje i dapinała hetaje mety. Tut treba zaciemić, što adnačasnaha isnavańnia niekalkich biełaruskich kniastvaŭ niemahčyma utojesamlivać z paniaćciem h. zv. «udzielnaha peryjodu» ŭ Maskoŭskim haspadarstvie. Maskoŭskija ŭdziely byli nieabmiažavanaj sobskaściu kažnaha ŭdzielnaha kniazia, tady jak u biełaruskich kniastvach isnavaŭ dobra raźvity palityčny ład z padzielam funkcyjaŭ zakanadaŭčaj, vykanaŭčaj i sudovaj miž apryčonymi ŭstanovami (vieča, kniaź).