Т. Кляшторны. «Ветразі». Зборнік вершаў. БДВ. Менск. 1930 г. Ст. 130. Цана 90 кап.
Да гэтага часу з-пад пяра поэты Т. Кляшторнага вышлі ў сьвет зборнікі: «Кляновыя завеі» (1927 г.). «Сьветацені» (1929 г.). затым ва «Узвышшы» за 1927 г. была надрукавана яго вядомая ўпадніцкая поэма «Калі асядае муць»: толькі што вышаў з друку зборнік «Ветразі; затым у 4-5 нумары «Узвышша» за 1930 г. надрукавана новая поэма, у якой аўтар імкнецца паказаць калгаснае будаўніцтва, — «Палі загаманілі».
Мы ня ставім сабе мэтай аналізаваць усю творчасьць поэты Т. Кляшторнага, адшукоўваць яе (творчасьці) соцыялëгічны эквівалент (гэта зрабіць ў рэцэнзіі, бязумоўна, не магчыма), але мы хочам толькі зазначыць, што ўся творчая продукцыя поэты, усе яго зборнікі, поэмы, вершы па сваёй псыхо-ідэолёгічнай накірованасьці вельмі шчыльна паміж сабою зьвязаны, што поэзія тав. Т. Кляшторнага, разам узятая, дае досыць поўны адбітак псыхо-ідэолёгіі пэўнай соцыяльнай групы.
Апошні зборнік «Ветразі» вельмі шчыльна зьвязан з агульнай творчасьцю поэты, з агульнай яе накіраванасьцю. Таму рэцэнзуючы зборнік «Ветразі», даючы яму ідэолёгічную ацэнку, мы будзем мець на увазе і іншыя творы поэты Т. Кляшторнага.
Усе настроі, якія прасякаюць вершы і поэмы рэцэнзуемага зборніка, камбінуюць адзін вобраз, вобраз чалавека, які падчас губляе ўсякі сэнс жыцьця, губляе ўсякую зацікаўленасьць жыць, не знаходзіць у жыцьці ніводнага месца, за што-б можна было ўхапіцца, чым бы можна было зацікавіцца. Вобраз гэтага чалавека разрывае ўсе тыя ніткі, якімі ён зьвязан з грамадзкім жыцьцём, спакойна, бяз крыку апускаецца ў няведамую бязжыцьцёвую глыб і толькі праз некаторы час пачынае праяўляць да жыцьця некаторую зацікаўленасьць, пачынае бачыць у жыцьці нейкі сэнс, і тады ён з няўпэўненасьцю зноў выбіраецца на бераг гэтай глыбі і шукае навакол абарваных канцоў, каб завязаць вузлы жыцьця, каб зьліцца з тым жыцьцём, якое так хутка імчыць чалавецтва ў лепшую будучыну. Але гэта толькі імкненьні і мары. Зьліцца цалкам з новым жыцьцём, зьліцца з нашай імклівай уперад сучаснасьцю, накіраваць свае сілы на перабудову старога жыцьця, стаць у першых шэрагах для барацьбы за лепшую будучыну працоўных — гэты вобраз ня ў сілах. У яго няма упэўненасьці ў перамогу працоўных, ён не зацікаўлен ператвараць старое жыцьцё ў іншае. Гэты вобраз пад час толькі робіць спробу крыкнуць за новае жыцьцё, але яго крык так слаб, што на яго не аддаецца рэха і ён павісае ў прасторах паветры, аглядаючыся на мінулае, на самаго сябе і ўперад на вагромнае новае.
Вобраз гэтага чалавека пранізвае кожны верш, кожную поэму поэты Т. Кляшторнага. Даволі поўным ён выступае і ў зборніку «Ветразі». У гэтым зборніку поэта часта зварочваецца да мінулага, да перажытага. Ён нэрвуецца і яго цікавіць:
|
«— Хто прыціх там быццам мумія ? |
Часта поэта зварочваецца ў глухую старажытную вёску, у якой хоча найсьці сабе спакой, хоча разагнаць сярод прыроды свой няведамы смутак, падбадзёрыць сваё анямеўшае сэрца, зажывіць яго раны. У поэме «Беларусь» поэта зварочваецца да старога дзеда і просіць яго, каб ён расказаў яму пра мінулае:
|
«— Паслухай, дзядуля, прысядзем пад клён. |
Але і мінулае поэту не супакойвае. Поэта і тут ня можа разагнаць свайго суму. Яго ўсёроўна «нейчы сум, як во-
