Я. Купалы і Я. Коласа такіх пісьменнікаў, як А. Кальцоў, Т. Шэўчэнка, Н. Некрасаў і інш.
Што-ж да сувязі беларускай літаратуры пачатку ХХ стагоддзя з творчасцю беларускіх пісьменнікаў ХІХ стагоддзя, дык аб гэтым не толькі ніхто нічога не гаварыў, але чамусьці наогул забылі аб існаванні такога пытання. Між тым ёсць факты, якія красамоўна сведчаць аб самай непасрэднай сувязі рэволюцыйна-дэмакратычнага рэалізма ў беларускай літаратуры пачатку ХХ стагоддзя з творчасцю беларускіх сялянскіх дэмакратаў мінулага стагоддзя.
Гэты артыкул і мае на мэце паказаць арганічную прэемственую сувязь дарэволюцыйнай творчасці Я. Купалы з творчасцю таленавіцейшага беларускага пісьменніка ХIХ стагоддзя Ф. Багушэвіча.
Рэалізм Я. Купалы становіць сабою далейшае развіццё лепшых элементаў рэалізма Ф. Багушэвіча і ўжо з гэтага вынікаюць агульныя рысы падабенства ў іх творчасці. Як у Ф. Багушэвіча, так і ў Я. Купалы цэнтральным станоўчым героем творчасці з'яўляецца селянін-бедняк, які ўвесь век працаваў і нічога не меў. У абодвух пісьменнікаў мы бачым рэзкае падкрэсліванне соцыяльных супярэчнасцей, супроцьстаўленне жыцця бедняка-селяніна жыццю эксплаататарскіх класаў. Але ў той час, калі Ф. Багушэвіч далей гэтага супроцьстаўлення не ішоў, у творчасці Я. Купалы мы бачым яркія рэволюцыйныя настроі, ён з вялікім пафасам кліча на барацьбу за шчасце-долю народную са зброяй у руках. У гэтым — істотнае адрозненне рэалізма Я. Купалы ад рэалізма Ф. Багушэвіча.
Абодвы паэты з'яўляюцца выдатнымі прадстаўнікамі грамадзянскай паэзіі, мастацкімі выразнікамі гора і гневу народнага. У іх вершах селянін-бедняк то скардзіцца на сваю цяжкую долю, то ганарыцца творчаю сілаю сваіх рук, то ненавідзіць эксплаататараў, «трутняў пчольных прац» усёю найглыбейшаю нянавісцю працоўнага чалавека. А ў вершах Я. Купалы — ужо бярэцца за зброю, каб пад сцягамі рэволюцыі ісці працярэбліваць дарогу к шчасцю.
Абодвы яны — песняры абуджэння класавай самасвядомасці працоўных мас. У іх вершах свабодалюбівы народ-тытан прачынаецца ад доўгага сну, усведамляе сваю сілу і свае правы на лепшае, вольнае жыццё. У гэтым плане абодвы паэты ацэньваюць сваю ролю, сваё прызначэнне у грамадстве, як паэтаў. Іх песня павінна будзіць народ, паказваць яму «дзе праўда зарэе...» Асабліва ярка гэта ўстаноўка выяўлена ў творчасці Я. Купалы — іменна ужо ў першым яго зборніку «Жалейка». Так, у вершы «Як пайду я, пайду» паэт пісаў:
|
Я для ніваў пабудку зайграю, |
