Мужыцкая праўда/Арыгінал/7
| ← Мужыцкая праўда/Арыгінал/6 | Mužyckaja prauda, №7 Газэта Аўтары: Фэлікс Ражанскі, Валеры Ўрублеўскі, Кастусь Каліноўскі чэрвень 1863 Крыніца: [1] |
Прапануем да спампаваньня!
Dzieciuki!
Douho mouczau ja, niekazau wam niczoho, bo chocieu rozhledziecsa dobre, da rozobrać szto heto dziejecsa na świeci, sztob uże spowieścić Was po sprawiedliwości da skazać jak nakazuje Boh da sumleńne, szto nam ciepier treba robici. Żdać mouczki bolsz uże nie zmoha! Pomirkujmo tolki szto dumajuć ciepier zrobić z nami. — Obiecau nam car ziemlu, — Czynouniki, popy da moskali, usi u adzin hołos duryli nas, szto car nam szczyro dumaje, da daść wolu, Sprawiedliwuju Wolu. — I słuchali my cara. — Kazau jon nam jeszcze dwa hody służyć panszczynu i panszczynu my odbuwali. — Nakazau Car niekruta dali my jemu i niekruta, a sami mouczki hledzieli, jak naszych synkou da bratou na kraj święta pohnali. — Nakinuu nam podusznoho — płacili my podusznie za żywych i umierłych, za dzieciej da za starcou niedużych, — płacili my ziemsku powinność, da wialikije zbory, płacili na pasiarednika, na praulenie, starszynam, pisaram okrużnym, asesoram — da Boh wiiedaje kamu nie płacili — da usio niepytaliś kudy iduć naszy hroszy. — Usi nas kryudzili da usi abdzirali; biu nas silniejszyj, kryudziu bohatszyj — a na toje nidzie niebyło sprawiedliwości. — My usio mouczali, da słuchali, usim kłanialiś, za usio płacili, usio cierpieli żduczy konca, bo spodziejaliś Sprawiedliwoj wolności, spodziejaliś szto daduć wolnuju ziemielku da u podusznom sprawiedliwy pobor budzie. — Zamist toho sztob oddać naszu ziemielku, da jakujuż ziemlu?! hetu szto z dziedou pradziedou, krounoju pracej dziesiać raz uże na jeje zarabili da zapłacili. — Za hetu ziemlu car nakazuje nam czynszy płacić u kaznaczejstwo. Da jakijeż czynszy? Jakije uzdumajecca postanowić czynounikam, da sudowym krowopijcam, da jeszcze z kożnym hodom usio bolszyje da bolszyje. — Tak woli nam uże i nie budzie: wiek ceły płaci, da na wiek niesi astatki, sztob adpłacicsa Pałatam da Prauwlenjam. Padmanuu że nas Car, a jeho służki popy, czynouniki da moskali podwieli nas jak czort dobru duszu.
Mało toho: bieruczy niekruta na wieśni kazau car, szto bolsz brać nia budzie: — my jak taja dziecina i powieryli, szto nie budzie, a ciepier bacz! i znou Car nakazuje z każnoje wołości rastanowić po sto chłopcou szto pojduć u moskali po achwocie, a jak achotnikou nie budzie tak hramada prysudzić komu iści u niekruty. Skruciusia chiba! sztob to chto iszou u moskali po achwocie. — Tak oś uże u drugie podmanuu nas car z niekrutom. Uziau piacioch z tysiaczy, a ciapier dawaj sto z wołości, a u osieni jeszcze może dwieści abo trysta zachocze, bo car so swoimi moskalami nie padużaje mużykou szto podnialisia u Polszczy i nie podoleje Prancuza, szto za Polszczu ustupiusia. U Polszczy mużyki tak samo jak i my spodziewaliś na cara, da żdali woli od nieho, — da jak pobaczyli, szto car tolki lostoczkami duszu wyjmaje, a nowymi podatkami, niekrutom da czynszami ostatniu soroczku z nich zdzierci chocze, — ot usi razom z wiłami da z kosami pojszli dobiwacca ziemli da praudy, a inszy i światoj unijackoj wiery. Ot i dobiliś. Wyjszou uże Polski Manichwest. Ziemia Wolno dajecsa usim mużykam; bo heto ichnia ziemla z dziedou pradziedou, za hetu ziemlu nichto nie maje odroblać panszczyzny i czynszou nijakich nikomu płacić; podusznoho bolsz nie budzie, a tolki podymnie, jak koliś płacili; niekruta bolsz nie budzie, a usi mużyki i pany i mieszczanie, usiak odsłużyć 3 hody u swojej ziemli i znou sobie wolnyj. — Unijackije kościoły, szto moskali zabrali, addajucca nazad unijatam i chto chocze, maje prawo chreścić dzieciej po unijacku, da do unijackich ksiendzou iści do spowiedzi i po staromu BOHU molicca, jak jeszcze baćki naszy moliliś.
No ciepier sami razbirajcie: dzie bolsz prauda, ci u polskom manichweśćie ci u carskom? Car obiecau dać wolność — da niedau. Obiecau nie brać niekruta, a ciepier uże druhoho nakazuje. Polski Manichwest dau ziemlu, nie biere niekruta, skinuu podusznie, powiernuu uniju. — No, skażycież, bratki! chto nam lepsz dumaje? Pomoh by Prancuz — dyk sztoż — car adkazuje szto u nas mużyki usim dowolny, inszoje woli niechoczuć, szto jeny lubiać cara, da duszy, szto szluć jemu listy, da znosiać podatki, da achwotno płociać czynszy, a niekruta postanowiać kolki caru zauhodno, a Unii nichto nie chocze! I tak nas car podmanywaje, skrywić chocze praudu, szto nas sousim pohubić. A Prancuz na nas tolki żdzie: da komuż jon pomahać stanie, kali u nas budzie cicho. A my choć nam carskije służki zniewieryliś nadto, robim usio szto jeny nam niskażuć. Takim sposobom nie zaznać nam woli, da sprawiedliwości. Nie tak dumali mużyki u Polszczy. Służyli jeny jemu wierno, jak i my, da pobaczyuszy, szto nie wysłużać niczoho, stali dobiwacca i dobiliś woli. — A ich carskije służki duryli, jak nas ciepier durać — podmoulali sztob słać listy do cara piereproszajuczy, da po staromu nieści podatki, da dawać niekruta, — uczyli ich jak donosić odzin na odnoho, jak łowić da moskalam odstanoulać, da mało znojszłosia takich, sztob to niebajuczyś Boha ni soromu ludzkoho służyć moskalam, bo uże spoznali mużyki carskuju dumku. A takich, szto za hroszy nie pobojaliś służyć woroham naszym, szto nie chacieli mużykam ziemli, da praudy na świeci, da spreczny byli nowoj wolności, da nowomu polskomu manichwestu, hetakich wieszajuć, jak podłych sobak, sieliszcza ich opuścieli, poszli z dymam ich chaty, propała marno chudoba.
Podumajcie dobre, da pomoliuszysia Bohu stańmo drużno razom za naszuju wolność! Nas car uże nie podmanie — nie podwieduć moskali! niema dla nich u naszych siołach ni wody, ni chleba — dla nich my głuchi i niemy — niczoho nie baczyli i nie czuli. — A pokuł jeszcze pora, treba naszym chłopcam spieszyć z widłami da z kosami tam, dzie dobiwajucca woli da praudy — a my ich baćki da żonki naszy, scierehci budziem da uwiedomlać odkuł na nich ciahnie nieczysta maskouska siła — da od duszy pomohać wsielaczimi sposobami dzieciukam naszym, szto za nas pojduć bicsa. — A budzie u nas wolność jakoj nie było naszym dziedam i baćkam.
Jaśko hospodar z pod Wilni.
Kasztuje hroszy 5.